<\/span><\/h2>\nMorfologia krwi to jedno z najcz\u0119\u015bciej wykonywanych bada\u0144 laboratoryjnych \u2014 proste, szybkie i niezwykle pomocne w ocenie og\u00f3lnego stanu zdrowia. Polega na analizie poszczeg\u00f3lnych element\u00f3w morfotycznych krwi, czyli krwinek czerwonych, bia\u0142ych oraz p\u0142ytek krwi. Dzi\u0119ki temu lekarz mo\u017ce sprawdzi\u0107, czy organizm dzia\u0142a prawid\u0142owo, a tak\u017ce wychwyci\u0107 pierwsze nieprawid\u0142owo\u015bci, zanim pojawi\u0105 si\u0119 wyra\u017ane objawy.<\/span><\/p>\nCho\u0107 morfologia nie daje gotowej diagnozy, stanowi warto\u015bciowy <\/span>test przesiewowy<\/b>. Mo\u017ce wskazywa\u0107 na niedokrwisto\u015b\u0107, stan zapalny, infekcj\u0119 czy niedob\u00f3r witamin \u2014 czyli sygna\u0142y, kt\u00f3re warto potraktowa\u0107 jako impuls do dalszej diagnostyki lub wprowadzenia zmian w stylu \u017cycia. Co wa\u017cne, to badanie profilaktyczne \u2014 <\/span>warto wykonywa\u0107 je regularnie<\/b>, nawet je\u015bli nic nam nie dolega.<\/span><\/p>\n<\/span>Co mo\u017ce wykry\u0107 morfologia krwi?<\/b><\/span><\/h2>\nWynik morfologii nie s\u0142u\u017cy do stawiania diagnozy, ale mo\u017ce wskazywa\u0107 na nieprawid\u0142owo\u015bci wymagaj\u0105ce dalszej oceny. Analiza liczby i cech krwinek (czerwonych, bia\u0142ych) oraz p\u0142ytek krwi pomaga lekarzowi oceni\u0107 og\u00f3lny stan zdrowia i zdecydowa\u0107, czy potrzebna jest dalsza diagnostyka.<\/span><\/p>\n<\/span>Jakie choroby i stany zdrowotne sygnalizuje morfologia?<\/b><\/span><\/h3>\nNajcz\u0119\u015bciej na podstawie zmian w parametrach mo\u017cna podejrzewa\u0107:<\/span><\/p>\n\n- niedokrwisto\u015b\u0107 z powodu niedoboru \u017celaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego,<\/span><\/li>\n
- infekcje bakteryjne, wirusowe lub grzybicze,<\/span><\/li>\n
- stany zapalne o r\u00f3\u017cnym pod\u0142o\u017cu,<\/span><\/li>\n
- zaburzenia krzepni\u0119cia krwi,<\/span><\/li>\n
- alergie lub infekcje paso\u017cytnicze,<\/span><\/li>\n
- choroby szpiku kostnego lub uk\u0142adu krwiotw\u00f3rczego.<\/span><\/li>\n<\/ul>\n
Same wyniki morfologii nie wystarcz\u0105 jednak do postawienia rozpoznania \u2014 zawsze wymagaj\u0105 interpretacji w po\u0142\u0105czeniu z objawami klinicznymi oraz, w razie potrzeby, dodatkowymi badaniami. Mimo to dla lekarza s\u0105 cenn\u0105 wskaz\u00f3wk\u0105, w kt\u00f3rym kierunku prowadzi\u0107 dalsz\u0105 diagnostyk\u0119.<\/span><\/p>\n<\/span>Czy w morfologii wida\u0107 stan zapalny?<\/b><\/span><\/h3>\nTak, morfologia krwi mo\u017ce wskazywa\u0107 na tocz\u0105cy si\u0119 w organizmie stan zapalny. Najwa\u017cniejszym parametrem w tym kontek\u015bcie jest <\/span>liczba leukocyt\u00f3w (WBC)<\/b>. Je\u017celi wynik pokazuje <\/span>leukocytoz\u0119<\/b>, czyli podwy\u017cszon\u0105 liczb\u0119 bia\u0142ych krwinek, mo\u017ce to \u015bwiadczy\u0107 o reakcji obronnej organizmu, najcz\u0119\u015bciej w odpowiedzi na infekcj\u0119 bakteryjn\u0105.<\/span><\/p>\nWarto zwr\u00f3ci\u0107 uwag\u0119 tak\u017ce na <\/span>rozmaz krwi<\/b>, czyli podzia\u0142 leukocyt\u00f3w na poszczeg\u00f3lne typy. Przewaga <\/span>neutrofili (NEU)<\/b> zwykle wskazuje na infekcj\u0119 bakteryjn\u0105, natomiast zwi\u0119kszona liczba <\/span>limfocyt\u00f3w (LYM)<\/b> pojawia si\u0119 cz\u0119\u015bciej przy zaka\u017ceniach wirusowych. Przy przewlek\u0142ych stanach zapalnych mo\u017ce r\u00f3wnie\u017c doj\u015b\u0107 do <\/span>podwy\u017cszenia liczby p\u0142ytek krwi (PLT)<\/b>, co r\u00f3wnie\u017c traktuje si\u0119 jako element reakcji zapalnej.<\/span><\/p>\nTrzeba jednak pami\u0119ta\u0107, \u017ce sam wynik morfologii nie pozwala okre\u015bli\u0107 przyczyny stanu zapalnego. Mo\u017ce go jedynie zasugerowa\u0107 i sk\u0142oni\u0107 do wykonania dalszych bada\u0144, takich jak CRP lub OB, kt\u00f3re bardziej precyzyjnie okre\u015blaj\u0105 nasilenie procesu zapalnego.<\/span><\/p>\n<\/span>Czy morfologia mo\u017ce wykry\u0107 nowotw\u00f3r?<\/b><\/span><\/h3>\nMorfologia krwi nie s\u0142u\u017cy do wykrywania nowotwor\u00f3w, ale w niekt\u00f3rych przypadkach mo\u017ce zasugerowa\u0107 konieczno\u015b\u0107 dalszej diagnostyki w tym kierunku. Dotyczy to przede wszystkim <\/span>nowotwor\u00f3w uk\u0142adu krwiotw\u00f3rczego i szpiku kostnego<\/b>, takich jak <\/span>bia\u0142aczki<\/b> czy <\/span>ch\u0142oniaki<\/b>.<\/span><\/p>\nNiepokoj\u0105ce mog\u0105 by\u0107 zw\u0142aszcza sytuacje, gdy wyst\u0119puje <\/span>kilka nieprawid\u0142owo\u015bci jednocze\u015bnie<\/b>, na przyk\u0142ad:<\/span><\/p>\n\n- bardzo wysoka lub bardzo niska liczba leukocyt\u00f3w,<\/span><\/li>\n
- obecno\u015b\u0107 nieprawid\u0142owych kom\u00f3rek w rozmazie krwi,<\/span><\/li>\n
- jednoczesna niedokrwisto\u015b\u0107 i obni\u017cona liczba p\u0142ytek krwi.<\/span><\/li>\n<\/ul>\n
Takie wyniki mog\u0105 sugerowa\u0107 zaburzenia w produkcji krwinek i wymagaj\u0105 pilnej konsultacji lekarskiej oraz pog\u0142\u0119bionej diagnostyki \u2014 zwykle zlecane s\u0105 dodatkowe badania krwi, a w razie potrzeby tak\u017ce badanie szpiku kostnego.<\/span><\/p>\nTrzeba jednak podkre\u015bli\u0107, \u017ce wi\u0119kszo\u015b\u0107 odchyle\u0144 w morfologii ma <\/span>du\u017co bardziej powszechne przyczyny<\/b>, takie jak infekcje, niedobory \u017cywieniowe czy stany zapalne. Dlatego <\/span>nie nale\u017cy interpretowa\u0107 wynik\u00f3w samodzielnie ani wyci\u0105ga\u0107 pochopnych wniosk\u00f3w<\/b> \u2014 ka\u017cdy niepokoj\u0105cy wynik powinien by\u0107 skonsultowany z lekarzem.<\/span><\/p>\n
<\/p>\n
<\/span>Morfologia z rozmazem \u2013 co wykrywa?<\/b><\/span><\/h2>\nMorfologia z rozmazem to rozszerzona wersja standardowego badania krwi, w kt\u00f3rej opr\u00f3cz og\u00f3lnej liczby krwinek ocenia si\u0119 r\u00f3wnie\u017c <\/span>procentowy i jako\u015bciowy udzia\u0142 poszczeg\u00f3lnych typ\u00f3w bia\u0142ych krwinek<\/b>. Dzi\u0119ki temu mo\u017cna bardziej precyzyjnie okre\u015bli\u0107, z jakiego rodzaju reakcj\u0105 organizmu mamy do czynienia.<\/span><\/p>\nW ramach rozmazu analizowane s\u0105 m.in.:<\/span><\/p>\n\n- neutrofile (NEU)<\/b> \u2013 ich przewaga sugeruje infekcj\u0119 bakteryjn\u0105 lub ostry stan zapalny,<\/span><\/li>\n
- limfocyty (LYM)<\/b> \u2013 cz\u0119\u015bciej rosn\u0105 przy infekcjach wirusowych lub stanach przewlek\u0142ych,<\/span><\/li>\n
- monocyty (MONO)<\/b> \u2013 mog\u0105 wskazywa\u0107 na d\u0142u\u017cej utrzymuj\u0105ce si\u0119 stany zapalne,<\/span><\/li>\n
- eozynofile (EOS)<\/b> \u2013 podwy\u017cszone warto\u015bci pojawiaj\u0105 si\u0119 przy alergiach lub infekcjach paso\u017cytniczych,<\/span><\/li>\n
- bazofile (BASO)<\/b> \u2013 ich wzrost jest rzadki, ale mo\u017ce towarzyszy\u0107 reakcji alergicznej lub zaburzeniom hematologicznym.<\/span><\/li>\n<\/ul>\n
Rozmaz mo\u017ce by\u0107 wykonany <\/span>automatycznie<\/b> (w analizatorze) lub <\/span>r\u0119cznie<\/b>, gdy wynik budzi w\u0105tpliwo\u015bci i wymaga oceny pod mikroskopem. Ta druga forma pozwala zauwa\u017cy\u0107 tak\u017ce <\/span>nieprawid\u0142owe lub niedojrza\u0142e kom\u00f3rki<\/b>, co jest szczeg\u00f3lnie istotne przy podejrzeniu chor\u00f3b uk\u0142adu krwiotw\u00f3rczego. Z tego powodu morfologia z rozmazem jest cz\u0119\u015bciej zlecana wtedy, gdy podstawowe badanie krwi daje wyniki nietypowe lub trudne do interpretacji.<\/span><\/p>\n<\/span>Interpretacja wynik\u00f3w morfologii krwi \u2013 jak wygl\u0105da?<\/b><\/span><\/h2>\nInterpretacja wynik\u00f3w morfologii polega na ocenie poszczeg\u00f3lnych parametr\u00f3w w odniesieniu do zakres\u00f3w referencyjnych podanych przez laboratorium. Normy mog\u0105 nieznacznie r\u00f3\u017cni\u0107 si\u0119 w zale\u017cno\u015bci od wieku, p\u0142ci czy metody oznacze\u0144, dlatego zawsze nale\u017cy patrze\u0107 na warto\u015bci przypisane do konkretnego wyniku, a nie por\u00f3wnywa\u0107 ich z przypadkowymi tabelami z internetu.<\/span><\/p>\nNajcz\u0119\u015bciej zwraca si\u0119 uwag\u0119 na <\/span>trzy grupy parametr\u00f3w<\/b>, kt\u00f3re odpowiadaj\u0105 za ocen\u0119:<\/span><\/p>\n\n- uk\u0142adu czerwonokrwinkowego (odpowiedzialnego za transport tlenu i wykrywanie niedokrwisto\u015bci),<\/span><\/li>\n
- uk\u0142adu bia\u0142okrwinkowego (zwi\u0105zanego z odporno\u015bci\u0105),<\/span><\/li>\n
- uk\u0142adu p\u0142ytek krwi (bior\u0105cych udzia\u0142 w krzepni\u0119ciu).<\/span><\/li>\n<\/ul>\n
Na wyniku zazwyczaj wyr\u00f3\u017cnia si\u0119 warto\u015bci <\/span>poni\u017cej normy<\/b>, <\/span>w normie<\/b> lub <\/span>powy\u017cej normy<\/b>. Odchylenie w jedn\u0105 stron\u0119 nie zawsze oznacza chorob\u0119 \u2014 mo\u017ce wynika\u0107 np. z odwodnienia, stresu, intensywnego wysi\u0142ku fizycznego czy nawet pory dnia. Dlatego pojedynczy parametr rzadko interpretuje si\u0119 w oderwaniu od pozosta\u0142ych.<\/span><\/p>\n<\/span>Co oznaczaj\u0105 najwa\u017cniejsze skr\u00f3ty na wyniku?<\/b><\/span><\/h3>\nNa wydruku z laboratorium zwykle pojawia si\u0119 kilkana\u015bcie pozycji oznaczonych skr\u00f3tami. Poni\u017cej kr\u00f3tkie wyja\u015bnienie najwa\u017cniejszych z nich.<\/span><\/p>\nUk\u0142ad czerwonokrwinkowy (tzw. krwinki czerwone):<\/b><\/p>\n\n- RBC<\/b> \u2013 liczba erytrocyt\u00f3w, czyli czerwonych krwinek odpowiedzialnych za transport tlenu,<\/span><\/li>\n
- HGB<\/b> \u2013 st\u0119\u017cenie hemoglobiny, podstawowy parametr oceniaj\u0105cy niedokrwisto\u015b\u0107,<\/span><\/li>\n
- HCT<\/b> \u2013 hematokryt, czyli stosunek obj\u0119to\u015bci krwinek do obj\u0119to\u015bci krwi,<\/span><\/li>\n
- MCV<\/b> \u2013 \u015brednia obj\u0119to\u015b\u0107 krwinki czerwonej; obni\u017cona sugeruje niedob\u00f3r \u017celaza, podwy\u017cszona mo\u017ce wskazywa\u0107 na niedob\u00f3r witaminy B12 i B9,<\/span><\/li>\n
- MCH i MCHC<\/b> \u2013 okre\u015blaj\u0105 zawarto\u015b\u0107 hemoglobiny w krwince.<\/span><\/li>\n<\/ul>\n
Uk\u0142ad bia\u0142okrwinkowy (odpowiedzialny za odporno\u015b\u0107):<\/b><\/p>\n\n- WBC<\/b> \u2013 ca\u0142kowita liczba leukocyt\u00f3w; ro\u015bnie przy infekcjach i stanach zapalnych,<\/span><\/li>\n
- LYM<\/b> \u2013 limfocyty; ich zwi\u0119kszona liczba cz\u0119\u015bciej towarzyszy infekcjom wirusowym,<\/span><\/li>\n
- NEU<\/b> \u2013 neutrofile; dominuj\u0105 przy infekcjach bakteryjnych,<\/span><\/li>\n
- MONO<\/b> \u2013 monocyty; rosn\u0105 przy przewlek\u0142ych stanach zapalnych,<\/span><\/li>\n