Jakie są rodzaje konopi ?

Aktualizacja: 23 lutego, 2023

min. czytania

Konopie to jedne z najszerzej stosowanych roślin na świecie, najpopularniejsza roślina uprawna naszej planety, znana od początków cywilizacji starego świata. Ich pierwsze ślady użycia pochodzą z neolitu, okresu ponad 3 tys. lat p.n.e. – obecnie rosną na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy. Te fakty wpłynęły na duże zróżnicowanie gatunkowe i setki nowych odmian w obrębie Cannabis L. Jeśli myśląc o konopiach masz przed oczami całe mnóstwo odmian. hybryd sativa i indica i nie do końca orientujesz się w tym temacie – ten artykuł jest dla Ciebie.

Konopie (Cannabis L.) to rodzaj roślin oleistych i włóknistych z rodziny konopiowatych (Cannabaceae), jednorocznych, osiągających w okresie wegetacyjnym do 5 m wysokości. W obrębie rodzaju konopi wyróżnia się 3 pule genowe: indyjską, siewną i dziką. Te pule genowe odróżniają rośliny ze względu na ich budowę, wygląd zewnętrzy jak i skład fitosubstancji. Są to tak zwane odmiany, w których genotypy sativa lub indica będą wymieszane w różnych proporcjach. Innym popularnym określeniem są konopie włókniste czy konopie przemysłowe, których definicja wywodzi się z art. 4 Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Z kolei w środowisku naukowym i medycznym używa się określenia konopie medyczne lub medyczna marihuana. Wszystkie te rodzaje konopi dotyczą jednej rośliny, czyli Cannabis L. jednakże należy pamiętać o pewnych różnicach między nimi.

Konopie indyjskie

Konopie indyjskie, czyli Cannabis indica L. to jedna z grup genowych roślin z rodzaju konopie. Ich rodzime pochodzenie to Bliski Wschód i Afganistan. Odmiany z dominującą genetyką indyjską będą zdecydowanie niższe w porównaniu do konopi siewnych. Są bardziej rozłożyste i krzaczaste, a też bardziej odporne na niższe temperatury. Zwykle takie odmiany posiadają mniej liści i większe kwiatostany – jednak nie jest to bezwzględną regułą. 

Konopie, w których dominuje genotyp indyjski, to rośliny równie bogate w kannabinoidy, co odmiany konopi siewnych, jednakże to w nich zazwyczaj znajdziemy najwyższe stężenie THC, czyli substancji zmieniającej świadomość. Nie oznacza to, że odmiany z dominującą genetyką sativa będą go pozbawione. Poziom tetrahydrokannabinolu będzie jednak nieco niższy, a w niektórych przypadkach zdecydowanie niższy. 

Konopie dzikie

Innym przedstawicielem rodzaju konopie są konopie dzikie, inaczej Cannabis ruderalis Janisch. Nazwa gatunkowa ruderalis oznacza z łaciny roślinę rosnącą na gruzowiskach, miejscach dawnych naturalnych siedlisk roślin i zwierząt, które zostały zniszczone w związku z działalnością człowieka. Rodzime pochodzenie tego gatunku to tereny Rosji. Konopie dzikie są zwykle najniższym przedstawicielem gatunku. Roślina osiąga wysokość do 150 cm, mają dużo mniejsze kwiatostany. Zaś ich cechą charakterystyczną jest obecność okwiatu. 

Ponieważ odmiany ruderalis przywykły do życia w niedoskonałych warunkach, są one o wiele bardziej wytrzymałe od innych gatunków. Ma to także wpływ na ich sposób kwitnienia oraz zawartość kannabinoidów – te odmiany mają zwykle najniższy poziom THC. 

Konopie siewne

Niektóre ujęcia systematyczne uznają konopie siewne, czyli Cannabis sativa L. za jedynego przedstawiciela rodzaju konopie, w ramach którego wyróżniamy taksony w randze podgatunków. Inne – określają je jako jeden z kilku gatunków. Rodzime pochodzenie odmian konopi siewnych to obszary okołorównikowe: tereny dzisiejszej Kolumbii, Meksyku, Tajlandii oraz Zakaukazia i Afganistanu. 

Odmiany z dominującą genetyką sativa są ciepłolubne i rosną bardzo szybko, osiągając imponujące wysokości, nawet do 5 m. Będą posiadać znacznie więcej liści oraz w zależności od pochodzenia – więcej nasion, włókna lub większe kwiatostany. Te ostatnie są źródłem kannabinoidów, które w przypadku tej genetyki dostarczają największej różnorodności, jeśli chodzi o profil tych związków chemicznych. Proporcje głównych kannabinoidów, czyli THC i CBD będą zależne od genetyki, zwykle są to niskie i średnie zawartości THC, oraz poziomy od niskich do wysokich, jeśli chodzi o CBD. Podsumowując – w tych odmianach występuje bardzo duża różnorodność. 

W ramach podejścia monotypowego, w obrębie gatunku konopie siewne wyróżnia się 2-3 taksony w randze podgatunków lub odmian:

• Cannabis sativa subsp. indica (Lam.) czyli podgatunek indyjski 
• Cannabis sativa subsp. sativa (= C. sativa var. vulgaris) – będący odmianą nominatywną, czyli taką, która została zdefiniowana jako pierwsza w obrębie gatunku. W ramach tego podgatunku wyróżniamy także odmianę dziką – o bardziej rozgałęzionych, luźnych kwiatostanach.

Konopie z gatunku Cannabis sativa L. spełniające zawarte w Ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii normy dotyczące zawartości THC, są określane konopiami włóknistymi. 

Konopie przemysłowe (włókniste)

Oprócz produkcji olejków CBD i żywności konopnej, konopie mogą być bazą do wytworzenia setek innych artykułów. Szczególnie popularne jest wykorzystanie konopnego włókna do produkcji lin oraz tkanin, a także łyka do wytwarzania bioplastiku czy betonu. Odmiany przemysłowe, czyli takie, które można legalnie uprawiać na terytorium Unii Europejskiej i innych państw są zwykle unormowane prawnie. W Polsce konopie włókniste zostały zdefiniowane w Ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii, która wyróżnia:

„Konopie włókniste – rośliny z gatunku konopie siewne (Cannabis sativa L.), w których suma zawartości delta-9-tetrahydrokannabinolu oraz kwasu tetrahydrokannabinolowego (kwasu delta-9-THC-2-karboksylowego) w kwiatowych lub owocujących wierzchołkach roślin, z których nie usunięto żywicy, nie przekracza 0,20 % w przeliczeniu na suchą masę:„ 

Ze względu na wykorzystanie konopi w różnych gałęziach przemysłu, odmiany Cannabis sativa L. uprawiane na te potrzeby dążą do maksymalizacji plonu włókna, nasion, biomasy z hektara, a także poprawę jakości włókna, zwiększenie zawartości kannabinoidu CBD i innych niepsychoaktywnych kannabinoidów, które wykorzystuje się w przemyśle spożywczym i do produkcji suplementów diety. Rolnicy uprawiający konopie przemysłowe sieją specjalne odmiany, takiej jak: Henola, Finola, Białobrzeskie czy Tygra. Dzięki temu, że korzystają z kwalifikowanego materiału siewnego, mają pewność co do genetyki i spełnienia wymogów prawnych przez rośliny. Na terenie UE zawartość THC w konopiach nie może przekroczyć 0,2%.

W 1995 r. zarejestrowanych w UE było 12 odmian konopi przemysłowych (z czego siedem odmian francuskich). Od 2004 r. liczba zarejestrowanych odmian konopi wzrosła do 45. W 2008 r. wykaz zawierał 46. Obecnie liczba odmian zarejestrowanych w UE wynosi ponad 60. Dawniej uprawiano odmiany dwupienne, czyli takie, w ramach których męskie i żeńskie kwiatostany występowały na różnych osobnikach. Takie uprawy uznaje się za mniej wydajnie w stosunku do jednopiennych, czyli posiadających kwiaty męskie i żeńskie na jednej roślinie. Hodowlą odmian na potrzeby przemysłowe zajmuje się Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich, który ma na swoim koncie stworzenie popularnych na całym świecie odmian jednopiennych jak: Białobrzeskie czy Henola. 

Hybrydy konopi

Super silver haze, Blue gelato, AK-47 czy Candy kush to tylko niektóre z odmian konopi z listy kilkuset różnych tzw. szczepów roślin o unikalnej zawartości składników kannabinoidowych oraz terpenoidów czy flawonoidów. Szacuje się, że istnieje ponad 700 odmian posiadających mieszaną genetykę sativa oraz indica, które nie tylko wyglądają inaczej, ale też różnie smakują i pachną. Należy pamiętać, iż na dzień dzisiejszy trudno będzie znaleźć odmianę konopi posiadającą w 100% genetykę indyjską lub siewną. Większość odmian to hybrydy, które posiadają cechy charakterystyczne dla obu pul genowych. 

Konopie jako jedna z najstarszych roślin uprawnych na tej planecie przeszła od początków swojego istnienia przez etap krzyżowania się różnych odmian. Dodatkowo wędrówka wraz z człowiekiem przez tysiące lat, spowodowała kluczowe zróżnicowanie gatunkowe. Aktualnie rośliny konopi występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy.

Konopie medyczne

Coraz więcej badań naukowych udowadnia, iż rośliny z gatunku Cannabis L. posiadają działanie terapeutyczne w obrębie różnych schorzeń. Międzynarodowe środowisko medyczne i naukowe przyjęło określenie medycznych konopi lub medycznej marihuany, które odnoszą się do leczniczych właściwości niektórych składników tej rośliny. Nie oznacza to jednak, iż istnieje jakaś konkretna odmiana konopi, posiadająca właściwości medyczne – są to odmiany o mieszanej genetyce, wyróżniające się wysoką zawartością wybranego komponentu, na przykład CBD lub THC, jednakże wszystkie szczepy konopi posiadają te same grupy fitoskładników czyli: kannabinoidów, terpenów i flawonoidów, zatem wszystkie mają potencjał terapeutyczny.

Konopie na potrzeby medyczne są dostępne w polskich aptekach od 2018 roku dla pacjentów posiadających specjalną receptę. Obecnie większość́ produktów medycznych z konopi opiera się na uprawach Cannabis sativa L. W medycynie stosowanych jest ponad 100 odmian o unikatowym efekcie. 

Źródła:

Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii – Stan prawny aktualny na dzień: 22.04.2022, Dz.U.2020.0.2050

https://www.gbif.org/species/113650527

https://www.cdr.gov.pl/images/Brwinow/wydawnictwa/2021/Konopie.pdf