Novel food i herbaty konopne 

Aktualizacja: 9 sierpnia, 2023

min. czytania

Unia Europejska od początku nie była przychylna traktowaniu produktów konopnych jako standardowej żywności. Początkowo zakwalifikowała je do kategorii nowej żywności – objętej specjalną procedurą wprowadzenia do obrotu. Z czasem europejscy urzędnicy zaczęli jednak zmieniać swoje stanowisko w stosunku do niektórych produktów z konopi. Czy to czas na kolejne złagodzenie przepisów konopnych dotyczących żywności? Więcej informacji znajduje się w dalszej części artykułu.

Nowa żywność, czyli jak Unia Europejska kwalifikuje produkty z konopi?

Wspólnotowi urzędnicy zakwalifikowali konopie do grupy nowych produktów żywnościowych określanych jako novel food. Według rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2283 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie nowej żywności, produkty należące do tej kategorii muszą spełnić dodatkowe wymogi, by móc zostać wprowadzonymi do sprzedaży. Przede wszystkim chodzi o uzyskanie pozwoleń i większą biurokrację. Komisja Europejska określa nową żywnością produkty, które nie były w znacznym stopniu spożywane przez człowieka na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej przed dniem 15 maja 1997 roku. Wtedy właśnie weszła w życia ustawa o nowej żywności. Początkowo wszystkie produkty konopne zostały uznane za novel food. Z czasem jednak Komisja Europejska zakwalifikowała nasiona konopne jako żywność tradycyjną – bazując na historii ich kulinarnego zastosowania, jako pokarm oraz olej w różnych krajach europejskich. Dzięki działaniu Europejskiego Stowarzyszenia Konopi Przemysłowych, które zebrało obszerny materiał poświęcony wykorzystaniu liści konopi do celów kulinarnych, kolejna kategoria produktów konopnych dołączyła do grupy tradycyjnej żywności. 

Zielone światło dla herbaty konopnej z liści wiatrakowych

Dopiero 2 czerwca 2023 r. Komisja Europejska uznała, że liście wiatrakowe konopi, podobnie jak nasiona, kwalifikują się jako tradycyjna żywność i dlatego nie podlegają skomplikowanej procedurze wydawania zezwoleń ustanowionej rozporządzeniem w sprawie nowej żywności. Od tamtej pory liście konopne są wymieniane w dokumentach wspólnotowych jako tradycyjna żywność, zaś produkty takie jak liście konopne do naparów i herbatek są dopuszczone do obrotu bez dodatkowych procedur.

W katalogu unijnym dotyczącym nowej żywności pojawił się wpis mówiący o tym, że wykazano historię spożycia wodnego naparu z liści na terenie Unii Europejskiej. Zaznaczono jednak, że dotyczy on samych liści, a nie liści, którym towarzyszą wierzchołki kwiatowe i owocujące, zatem tylko liście uznano za tradycyjną żywność. Są to większe liście położone poniżej kwiatostanów, tak zwane liście wiatrakowe. Co ciekawe, poprawka ta jest zgodna z Jednolitą Konwencją ONZ o używaniu narkotyków z 1961 r., która również wyraźnie wyłącza liście konopi. 

Czy liście konopne to tradycyjna żywność?

EIHA – Europejskie Stowarzyszenie Konopi Przemysłowych, przedstawiło obszerne dowody na spożycie liści konopi w kilku państwach członkowskich UE przed 15 maja 1997 roku, czyli przed datą wejścia w życie pierwszego rozporządzenia w sprawie nowej żywności WE nr 258/97. Jest to jednoznaczne z uznaniem, iż konopie, nie tylko ich nasiona, ale też liście, stanowiły pokarm wcześniejszych pokoleń zamieszkujących Europę. Jednym z dowodów stosowania liści konopnych w kuchni były przepisy z dawnych książek kucharskich, które zawierały receptury z udziałem tego surowca. Konopne nasiona, kwiaty oraz liście były wykorzystywane z przepisach niejakiego Bartolomeo Platina – włoskiego pisarza renesansowego, który ma na koncie też książki kucharskie. W jednym z jego przepisów na zupę z konopi z dodatkiem migdałów i imbiru wykorzystuje konopne surowce, takie jak liście wiatrakowe. Przepis pochodzi z XVI wieku, a więc jest to niezbity dowód na to, że liście konopne jedzono we Włoszech znacznie wcześniej niż w XXI wieku. Warto także wspomnieć o pewnym precedensie, jeśli chodzi o klasyfikację konopi jako novel food w świetle polskiego prawa. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 lutego 2022 w sprawie przeciwko GIS brzmiał następująco: „roślina ta (…) ma historię stosowania i nie stanowi nowej żywności”. Co ciekawe sąd bazując na materiałach dostarczonych przez powództwo uznał, że każda część konopi – zarówno łodyga, liść oraz kwiatostan są żywnością tradycyjną.

Sytuacja firm konopnych po nowelizacji regulacji Novel Food

Decyzja eurokratów przyniosła złagodzenie przepisów i ułatwienie procedury sprzedaży konopnych herbat. Jest to jednak wciąż tylko część produktów konopnych – także wśród herbat znajdziemy takie, bazujące na surowcu z kwiatostanów, którego dana aktualizacja już nie obejmuje. Producenci olejków CBD, izolatów, suszu CBD czy gotowych papierosów z jego zawartością wciąż podlegają pod procedury novel food. Jest to związane z faktem, iż europejscy urzędnicy postrzegają kannabinoidy zawarte w kwiatostanach konopi za nową żywność. Decyzja ta może jednak ulec zmianie. Nie mniej jednak aktualizacja ułatwia sytuacje wielu podmiotów w branży konopnej wpływając na zmniejszenie ilości nieporozumień w kwestii przestrzegania przepisów prawa dotyczących sprzedaży herbat. Szczególnie dotyczy to ciągłych kontroli i niesprawiedliwych prześladowań firm konopnych przez urzędników państwowych – trwających przez lata w różnych państwach członkowskich.