Choroba Leśniowskiego-Crohna – objawy, przyczyny, leczenie

min. czytania

Zastanawiasz się, co może powodować nawracające bóle brzucha, przewlekłe zmęczenie lub trudności trawienne? Choroba Leśniowskiego-Crohna to schorzenie zapalne, które dotyka nie tylko jelit, a może wpływać na cały organizm. W tym artykule dowiesz się, jakie są jej objawy, możliwe przyczyny i sposoby leczenia. Dowiesz się też, jak diet może pomóc w łagodzeniu dolegliwości.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – co to jest?

Choroba Leśniowskiego-Crohna to przewlekłe zapalne schorzenie należące do grupy nieswoistych zapalnych chorób jelit (IBD). 

Może dotyczyć każdego odcinka przewodu pokarmowego – od jamy ustnej po odbyt – jednak najczęściej zmiany zapalne występują w jelicie cienkim i grubym. 

Choroba charakteryzuje się okresami zaostrzeń i remisji, co oznacza, że objawy mogą nasilać się i ustępować w różnych okresach życia.

W chorobie Leśniowskiego-Crohna proces zapalny jest głęboki i obejmuje wszystkie warstwy ściany jelita. Odróżnia ją to od innych chorób zapalnych jelit. Stany zapalne mogą prowadzić do powstawania owrzodzeń, zwężeń lub przetok, które mogą wymagać interwencji medycznej.

Choroba najczęściej rozwija się u osób młodych, zwykle między 20. a 30. rokiem życia, ale może wystąpić w każdym wieku. Nie jest zaraźliwa, ale ma podłoże autoimmunologiczne i wiąże się z nieprawidłową reakcją układu odpornościowego na bakterie obecne w jelitach.

Chociaż choroba wymaga stałego monitorowania, odpowiednia dieta, leczenie i wsparcie medyczne pomagają wielu pacjentom prowadzić normalne życie.

Co powoduje chorobę Leśniowskiego-Crohna?

Dokładna przyczyna choroby Leśniowskiego-Crohna nie jest w pełni poznana. Badania wskazują na złożony wpływ kilku czynników. Wśród nich istotną rolę odgrywają predyspozycje genetyczne, układ immunologiczny oraz czynniki środowiskowe.

Predyspozycje genetyczne. Jeśli w Twojej rodzinie ktoś choruje na zapalne choroby jelit, ryzyko zachorowania u Ciebie jest większe. Naukowcy zidentyfikowali kilka genów, które mogą zwiększać podatność na rozwój tego schorzenia, wpływając na funkcjonowanie układu odpornościowego.

Nieprawidłowa odpowiedź układu odpornościowego. Choroba Leśniowskiego-Crohna jest związana z nadmierną reakcją układu odpornościowego na bakterie naturalnie występujące w jelitach. Zamiast chronić organizm, układ odpornościowy atakuje własne tkanki, powodując przewlekły stan zapalny.

Czynniki środowiskowe. Ludzie mieszkający w krajach rozwiniętych chorują częściej. Może to być związane z dietą bogatą w przetworzoną żywność, częstym stosowaniem antybiotyków i bardzo sterylnym otoczeniem. Palenie papierosów również zwiększa ryzyko zachorowania.

Infekcje i flora jelitowa. Zaburzenia równowagi w bakteriach jelitowych (tzw. dysbioza) mogą przyczyniać się do rozwoju choroby. Wpływ na to mogą mieć infekcje w dzieciństwie, szczególnie te, które dotykają układu pokarmowego.

Styl życia i dieta. Chociaż dieta nie powoduje tej choroby, niektóre produkty mogą nasilać objawy. Tłuste, przetworzone jedzenie i duża ilość cukrów prostych mogą zwiększać ryzyko zaostrzeń.

Choroba Leśniowskiego-Crohna jest wynikiem działania wielu czynników, które wzajemnie się przenikają. Świadomość ryzyka i eliminacja niekorzystnych nawyków może pomóc w lepszym kontrolowaniu jej przebiegu.

Jak rozpoznać chorobę? Najczęstsze objawy

Choroba Leśniowskiego-Crohna objawia się na wiele sposobów, a symptomy zależą od lokalizacji i nasilenia stanu zapalnego. Objawy można podzielić na te związane z przewodem pokarmowym oraz ogólne, dotyczące całego organizmu.

Najczęstsze objawy ze strony przewodu pokarmowego to:

• ból brzucha, często w prawej dolnej części,
• przewlekłe biegunki, niekiedy z domieszką śluzu lub krwi,
• nudności, wzdęcia i uczucie pełności po jedzeniu,
• utrata apetytu i spadek masy ciała.

Choroba wpływa również na cały organizm, powodując takie dolegliwości jak przewlekłe zmęczenie, które utrudnia codzienne funkcjonowanie. Często pojawia się także gorączka, nawet bez wyraźnych objawów infekcji. Wiele osób zmagających się z chorobą Leśniowskiego-Crohna doświadcza niedokrwistości wynikającej z niedoboru żelaza, co dodatkowo osłabia organizm.

Objawy mogą pojawiać się stopniowo lub nagle. Sprawia to, że diagnoza bywa trudna. Jeśli zauważasz u siebie któreś z tych dolegliwości, warto skonsultować się z lekarzem.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – diagnostyka

Rozpoznanie choroby Leśniowskiego-Crohna wymaga zastosowania różnych metod diagnostycznych. Objawy często przypominają inne schorzenia przewodu pokarmowego, dlatego potrzebne są dokładne badania.

Proces diagnostyczny zaczyna się od wywiadu lekarskiego. Lekarz zbiera informacje o objawach, czasie ich trwania i nasileniu, a także pyta o historię chorób w rodzinie. Badanie fizykalne może ujawnić bolesność w jamie brzusznej lub inne niepokojące sygnały.

Kolejnym krokiem są badania laboratoryjne. Analiza krwi pozwala wykryć niedokrwistość oraz oznaki stanu zapalnego, takie jak podwyższone CRP lub OB. Badanie kału z kolei pomaga ocenić obecność markerów zapalnych, takich jak kalprotektyna, co wskazuje na stan zapalny w jelitach.

Do najważniejszych badań należy kolonoskopia, która pozwala dokładnie obejrzeć błonę śluzową jelita i pobrać wycinki do analizy. W przypadku trudności w ocenie jelita cienkiego wykorzystuje się kapsułkę endoskopową lub rezonans magnetyczny jelit. Tomografia komputerowa może być stosowana do oceny powikłań, takich jak przetoki czy ropnie.

Diagnoza wymaga także wykluczenia innych chorób, które mogą dawać podobne objawy, takich jak zakażenia czy zespół jelita drażliwego. Dzięki odpowiedniej diagnostyce możliwe jest szybkie wdrożenie leczenia, które pozwala kontrolować objawy i zapobiegać powikłaniom.

Jakie metody leczenia stosuje się w chorobie Leśniowskiego-Crohna?

Leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna ma na celu łagodzenie objawów, zmniejszenie stanu zapalnego oraz zapobieganie powikłaniom. Terapia jest dostosowywana indywidualnie, w zależności od stopnia zaawansowania choroby.

Najczęściej stosowane metody leczenia:

• Leki przeciwzapalne – kortykosteroidy pomagają szybko opanować objawy w czasie zaostrzeń.
• Leki immunosupresyjne – azatiopryna, metotreksat czy cyklosporyna zmniejszają nadmierną reakcję układu odpornościowego.
• Leki biologiczne – nhibitory TNF-alfa (np. infliksymab) i inne leki biologiczne pomagają zmniejszyć stan zapalny, działając celowo na białka związane z zapaleniem.
• Antybiotyki – stosowane wi przypadku powikłań, takich jak przetoki czy ropnie.

W ciężkich przypadkach, gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi efektów, konieczna może być interwencja chirurgiczna. Operacje najczęściej polegają na usunięciu uszkodzonych fragmentów jelit, co pomaga złagodzić objawy i poprawić jakość życia.

Jak dieta wspiera leczenie?

Dieta odgrywa istotną rolę w łagodzeniu objawów choroby Leśniowskiego-Crohna i wspieraniu leczenia. Chociaż nie zastąpi terapii farmakologicznej, może istotnie poprawić samopoczucie i jakość życia.

W czasie zaostrzeń warto wybierać produkty lekkostrawne i unikać tych, które mogą podrażniać jelita. Tłuste, smażone potrawy, surowe warzywa czy owoce ze skórką mogą nasilać objawy, takie jak ból brzucha czy biegunki. 

W takich okresach zaleca się spożywanie gotowanych warzyw, ryżu, chudego mięsa i produktów o niskiej zawartości błonnika.

W okresie remisji dieta powinna być bardziej zróżnicowana, aby zapewnić organizmowi niezbędne składniki odżywcze. Wprowadzanie produktów bogatych w błonnik, takich jak pełnoziarniste pieczywo czy owoce, powinno odbywać się stopniowo i pod kontrolą lekarza lub dietetyka. Warto również zadbać o zdrowe tłuszcze, na przykład z oliwy z oliwek, i białko wspomagające regenerację.

U osób z niedoborami witamin i składników mineralnych, takimi jak żelazo, wapń czy witamina B12, może być konieczna suplementacja. Regularne monitorowanie poziomu składników odżywczych we krwi pozwala uniknąć poważnych niedoborów.

Każdy przypadek jest inny, dlatego warto prowadzić dziennik żywieniowy, aby obserwować, które produkty wpływają korzystnie na samopoczucie, a które je pogarszają. Współpraca z dietetykiem specjalizującym się w chorobach zapalnych jelit to krok, który może pomóc w stworzeniu najlepszego planu żywieniowego.

Czy CBD może wspierać leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna?

CBD, czyli kannabidiol, coraz częściej jest stosowany jako wsparcie w łagodzeniu objawów choroby Leśniowskiego-Crohna. Chociaż nie jest lekiem, badania wskazują na jego korzystny wpływ na organizm w wielu aspektach związanych z tym schorzeniem.

CBD wykazuje działanie przeciwzapalne, które może pomóc w zmniejszaniu stanu zapalnego w jelitach. To ważne, ponieważ przewlekłe zapalenie jest głównym problemem w chorobie Leśniowskiego-Crohna. Ponadto CBD może łagodzić ból, który często towarzyszy zaostrzeniom choroby, oraz wspierać układ odpornościowy, wpływając na jego równowagę.

Wiele osób zmagających się z przewlekłymi schorzeniami doświadcza również stresu i problemów ze snem. CBD dzięki właściwościom relaksującym może wspomagać redukcję napięcia i poprawiać jakość snu, wpływając korzystnie na ogólne samopoczucie.

Mimo że CBD może być pomocne, zawsze należy skonsultować się z lekarzem przed jego stosowaniem. Produkty CBD powinny być dobrej jakości, pochodzące z zaufanych źródeł, aby zapewnić ich bezpieczeństwo i skuteczność.

Włączenie CBD jako uzupełnienia terapii farmakologicznej może wspierać leczenie, ale nie zastępuje tradycyjnych metod. 

Choroba Leśniowskiego-Crohna u dzieci

Choroba Leśniowskiego-Crohna może występować także u dzieci, chociaż jest rzadziej diagnozowana w tej grupie wiekowej. Objawy u najmłodszych są często trudniejsze do rozpoznania, ponieważ mogą przypominać inne problemy zdrowotne.

Najczęstsze objawy u dzieci:

• Ból brzucha, często trudny do zlokalizowania.
• Przewlekłe biegunki, niekiedy z domieszką krwi lub śluzu.
• Problemy z przybieraniem na wadze i wzrostem, wynikające z zaburzonego wchłaniania składników odżywczych.
• Przewlekłe zmęczenie i osłabienie.
• Gorączka bez wyraźnej przyczyny.
• Zmiany skórne lub problemy stawowe, będące objawami pozajelitowymi.

Diagnostyka choroby u dzieci wymaga podobnych badań jak u dorosłych, takich jak kolonoskopia, rezonans magnetyczny czy badania laboratoryjne. Jednak opóźnione rozpoznanie jest częstsze, ponieważ objawy mogą być niespecyficzne lub łagodne w początkowych stadiach.

Leczenie choroby u dzieci koncentruje się na zmniejszeniu stanu zapalnego, łagodzeniu objawów i wspieraniu prawidłowego wzrostu i rozwoju. W zależności od przypadku stosuje się leki przeciwzapalne, biologiczne oraz suplementację składników odżywczych, takich jak witaminy i składniki mineralne.

Wsparcie emocjonalne i edukacja rodziców odgrywają ważną rolę w radzeniu sobie z chorobą w codziennym życiu. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie pomagają dzieciom prowadzić aktywne życie, mimo trudności związanych z przewlekłym schorzeniem.

Badania nad chorobą Leśniowskiego-Crohna

Choroba Leśniowskiego-Crohna to przewlekłe schorzenie zapalne, które może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zwężenia jelit, przetoki czy niedożywienie. Coraz większą uwagę zwraca się na rolę diety w przebiegu choroby – może ona zarówno łagodzić objawy, jak i przyczyniać się do ich zaostrzenia. Badania wykazały, że dieta zachodnia, bogata w tłuszcze nasycone i przetworzoną żywność, może zwiększać ryzyko nawrotów. Z kolei odpowiednio dobrane modele żywieniowe, takie jak diety przeciwzapalne czy eliminacyjne, mogą wspierać remisję. Poznaj kilka istotnych faktów na temat diety w tej chorobie, opartych na badaniach naukowych:

1. Według najnowszych badań dieta bogata w błonnik może wspierać remisję choroby Leśniowskiego-Crohna. Analiza wyników 11 badań obejmujących 2389 pacjentów wykazała, że spożywanie błonnika poprawiło stan zdrowia chorych, niezależnie od stosowanego leczenia. Błonnik może pomagać w regulacji pracy jelit oraz wpływać na korzystne zmiany w mikroflorze jelitowej. Nie u wszystkich pacjentów jednak sprawdzi się w równym stopniu, dlatego dieta powinna być indywidualnie dopasowana. Osoby z tą chorobą powinny zwracać uwagę na źródła błonnika i stopniowo wprowadzać go do swojej diety, aby uniknąć podrażnienia jelit [1]. 
2. Coraz więcej badań wskazuje, że emulgatory dodawane do żywności mogą wpływać na mikrobiotę jelitową i stan zapalny u pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Składniki takie jak karagen czy polisorbanty mogą zmieniać skład flory bakteryjnej i prowadzić do osłabienia bariery jelitowej. Może to skutkować zwiększoną przepuszczalnością jelit i większym ryzykiem nawrotów choroby. Choć nie wszystkie emulgatory wykazują negatywne działanie, osoby z tą chorobą powinny zwracać uwagę na ich obecność w diecie. Unikanie wysoko przetworzonych produktów spożywczych może wspomagać leczenie i poprawić komfort życia pacjentów [2]. 
3. Wielu pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna zmaga się jednocześnie z zespołem jelita drażliwego, co może powodować dodatkowe dolegliwości, takie jak wzdęcia, bóle brzucha i biegunki. W takich przypadkach dieta low FODMAP, polegająca na ograniczeniu fermentujących węglowodanów, może pomóc w złagodzeniu objawów. Badania sugerują, że redukcja produktów bogatych w FODMAP, takich jak cebula, czosnek, nabiał czy niektóre owoce, może poprawić komfort trawienny u pacjentów z tymi chorobami. Choć dieta ta nie jest terapią dla wszystkich pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna, może okazać się korzystna w kontrolowaniu objawów jelitowych [3]. 

FAQ

Choroba Leśniowskiego-Crohna – czy można się zarazić?

Nie, choroba Leśniowskiego-Crohna nie jest zaraźliwa. To schorzenie autoimmunologiczne, które wynika z nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na bakterie w jelitach. Nie ma ryzyka przeniesienia tej choroby na inną osobę.

Czy chorobę Leśniowskiego-Crohna można wyleczyć?

Choroba Leśniowskiego-Crohna jest przewlekła, co oznacza, że nie można jej całkowicie wyleczyć. Dostępne metody leczenia pozwalają jednak na kontrolowanie objawów i zmniejszanie stanu zapalnego. Dzięki odpowiedniej terapii możesz prowadzić normalne życie.

Do czego prowadzi nieleczona choroba?

Brak leczenia choroby Leśniowskiego-Crohna może prowadzić do poważnych powikłań. Często pojawiają się zwężenia jelit, które utrudniają trawienie, oraz przetoki i ropnie wymagające interwencji medycznej. Nieleczona choroba może także powodować niedobory składników odżywczych, co osłabia organizm i prowadzi do anemii.

Czy przy chorobie Leśniowskiego-Crohna bolą plecy?

Tak, ból pleców może występować u osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Jest to często związane z zapaleniem stawów krzyżowo-biodrowych, które bywa powikłaniem tej choroby. Jeśli odczuwasz taki ból, skonsultuj się z lekarzem.

Co po zakończeniu leczenia choroby Leśniowskiego-Crohna?

Po zakończeniu leczenia bardzo ważne są regularne wizyty kontrolne, aby monitorować stan zdrowia. Nawet w okresach remisji choroba wymaga odpowiedniego stylu życia i diety, które pomagają zapobiegać nawrotom. Decyzję o przerwaniu leczenia farmakologicznego zawsze należy podejmować w porozumieniu z lekarzem.

Zobacz także

CBD na jelita i mikrobiom

Zespół jelita drażliwego – przyczyny, objawy, suplementacja, dieta, leczenie

Bibliografia

1. Serrano Fernandez V, Seldas Palomino M, Laredo-Aguilera JA, Pozuelo-Carrascosa DP, Carmona-Torres JM. High-Fiber Diet and Crohn’s Disease: Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients. 2023 Jul 12;15(14):3114.  
2. Sigall Boneh R, Westoby C, Oseran I, Sarbagili-Shabat C, Albenberg LG, Lionetti P, Manuel Navas-López V, Martín-de-Carpi J, Yanai H, Maharshak N, Van Limbergen J, Wine E. The Crohn’s Disease Exclusion Diet: A Comprehensive Review of Evidence, Implementation Strategies, Practical Guidance, and Future Directions. Inflamm Bowel Dis. 2024 Oct 3;30(10):1888-1902.  
3. Caio G, Lungaro L, Caputo F, Zoli E, Giancola F, Chiarioni G, De Giorgio R, Zoli G. Nutritional Treatment in Crohn’s Disease. Nutrients. 2021 May 12;13(5):1628.