Choroba wrzodowa jelit - przyczyny, objawy, suplementacja, dieta, leczenie

Aktualizacja: 9 grudnia, 2024

min. czytania

Choroba wrzodowa jelit to schorzenie, które prowadzi do powstawania bolesnych wrzodów na błonie śluzowej jelit. Objawy, takie jak ból brzucha, biegunki czy wzdęcia, mogą znacznie pogorszyć komfort życia. Jeśli zmagasz się z nawracającymi dolegliwościami układu pokarmowego, ważne jest, aby poznać ich przyczyny i skuteczne sposoby radzenia sobie z nimi. Z tego artykułu dowiesz się, jakie są przyczyny choroby wrzodowej jelit, jak rozpoznać jej objawy oraz jak dieta, suplementacja i zmiany stylu życia mogą wspomóc leczenie i zapobiec nawrotom.

Co to jest choroba wrzodowa jelit i jakie są jej przyczyny?

Choroba wrzodowa jelit to schorzenie, które prowadzi do powstawania wrzodów głównie na błonie śluzowej jelita grubego. Uszkodzenia te mogą powodować stany zapalne oraz szereg innych dolegliwości, takich jak ból brzucha, wzdęcia, krwawienia z odbytu czy biegunki. Wrzody te mogą być wyjątkowo bolesne i trudne do leczenia, jeśli nie zostaną odpowiednio zdiagnozowane i poddane terapii.

Najczęstszą przyczyną choroby wrzodowej jelit jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Bakteria ta uszkadza błonę śluzową jelit, prowadząc do wrzodów. Długotrwałe stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. aspiryny czy ibuprofenu) może również podrażniać ściany jelit, sprzyjając rozwojowi wrzodów. Inne czynniki ryzyka to stres, palenie papierosów, spożywanie alkoholu oraz nieodpowiednia dieta, bogata w ciężkostrawne, tłuste potrawy.

Choroba wrzodowa jelit może również rozwijać się na tle innych schorzeń, takich jak choroby zapalne jelit, np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub choroba Crohna.

Jak często występuje choroba wrzodowa jelit?

Choroba wrzodowa jelit, choć rzadsza niż wrzody żołądka czy dwunastnicy, wciąż stanowi istotny problem zdrowotny. Szacuje się, że wrzody jelitowe występują u około 1-2% populacji, z bardziej złożonymi przypadkami, takimi jak choroba Leśniowskiego-Crohna, dotykającymi od 0,3% do 0,5% ogólnej populacji. W ostatnich latach obserwuje się wzrost częstości występowania tego schorzenia, co może być związane z czynnikami środowiskowymi, zmianami w diecie oraz stylem życia. Pomimo że choroba może dotknąć każdego, niektóre grupy ludzi są bardziej narażone na jej rozwój.

W grupie ryzyka znajdują się osoby z rodziną z historią chorób zapalnych jelit, ponieważ czynniki genetyczne mogą zwiększać podatność na schorzenie. Osoby cierpiące na choroby autoimmunologiczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń, także są bardziej narażone na wystąpienie choroby wrzodowej jelit. Co więcej, osoby stosujące długotrwałe leczenie niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi mają wyższe ryzyko uszkodzenia błony śluzowej jelit. Wreszcie, czynniki stylu życia, takie jak palenie papierosów, nadmierne spożycie alkoholu, stres oraz niewłaściwa dieta, mogą sprzyjać rozwojowi choroby, czyniąc niektóre osoby bardziej podatnymi na jej wystąpienie.

Choroba wrzodowa jelit — objawy

Objawy choroby wrzodowej jelit mogą być różnorodne i często przypominają inne dolegliwości układu pokarmowego. Do najczęstszych objawów należą:

• ból brzucha, który często nasila się po jedzeniu;
• biegunki, które mogą być przewlekłe lub nawracające;
• krwawienia z odbytu, które mogą występować wraz z wypróżnieniami;
• wzdęcia i uczucie pełności, szczególnie po posiłkach;
• utrata apetytu oraz spadek masy ciała.

W przypadku zaawansowanej choroby mogą wystąpić poważniejsze objawy, takie jak gorączka, osłabienie organizmu czy objawy niedokrwistości wynikające z przewlekłych krwawień. Ważne jest, aby nie ignorować tych symptomów, ponieważ mogą one prowadzić do poważniejszych powikłań, takich jak zwężenia jelit, ropnie czy przetoki.

Jeśli doświadczasz nawracających problemów trawiennych, warto skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć chorobę wrzodową jelit lub inne schorzenia układu pokarmowego.

Jak wygląda diagnostyka choroby wrzodowej jelit?

Diagnostyka choroby wrzodowej jelit wymaga szeregu badań, które mają na celu potwierdzenie obecności wrzodów oraz ocenę stanu jelit. Jeśli podejrzewasz, że możesz cierpieć na tę chorobę, pierwszym krokiem będzie wizyta u lekarza, który przeprowadzi dokładny wywiad medyczny i zleci odpowiednie badania.

Najczęściej wykonywanym badaniem jest kolonoskopia, która pozwala na bezpośrednie obejrzenie wnętrza jelita grubego za pomocą kamery. Dzięki temu lekarz może wykryć obecność wrzodów, stanów zapalnych oraz innych zmian chorobowych. W niektórych przypadkach podczas kolonoskopii pobierane są też próbki tkanki do dalszych badań histopatologicznych.

Innym ważnym badaniem jest test na obecność bakterii Helicobacter pylori, która może być jedną z przyczyn choroby wrzodowej. Test ten może być wykonany z próbki krwi, stolca lub za pomocą testu oddechowego.

Co więcej, w celu oceny ogólnego stanu zdrowia i wykluczenia innych schorzeń, lekarz może zlecić badania krwi, które sprawdzą stężenie czerwonych krwinek, białych krwinek oraz markerów zapalnych.

Choroba wrzodowa jelit — dieta i suplementacja

Odpowiednia dieta może wspomóc leczenie choroby wrzodowej jelit, łagodząc objawy i przyspieszając regenerację błony śluzowej jelit. Oto kilka zasad, które warto wziąć pod uwagę:

• Unikaj tłustych, smażonych i ciężkostrawnych potraw.
• Zrezygnuj z ostrych przypraw, które mogą podrażniać jelita.
• Stawiaj na gotowane, duszone lub pieczone posiłki.
• Wybieraj produkty bogate w błonnik, ale jednocześnie łatwostrawne, takie jak warzywa gotowane na parze, owoce i pełnoziarniste produkty zbożowe.
• Zadbaj o regularne, małe posiłki zamiast dużych porcji jedzonych rzadziej.
• Pij dużo wody i unikaj napojów gazowanych oraz alkoholu, które mogą podrażniać jelita.

Suplementy diety mogą wspierać leczenie choroby wrzodowej jelit, zwłaszcza te, które wpływają na zdrowie układu pokarmowego. Probiotyki wspomagają odbudowę naturalnej flory bakteryjnej jelit, a to poprawia ich funkcjonowanie. Suplementacja witaminy D oraz kwasów omega-3 może wspierać organizm w łagodzeniu stanów zapalnych. Warto również rozważyć stosowanie glutaminy, która pomaga w regeneracji błony śluzowej jelit i wspomaga gojenie wrzodów.

Pamiętaj, że przed rozpoczęciem suplementacji dobrze jest skonsultować się z lekarzem, aby dobrać odpowiednie preparaty dostosowane do Twoich potrzeb.

Leczenie choroby wrzodowej jelit — co warto wiedzieć?

Leczenie choroby wrzodowej jelit zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz jej przyczyn. W większości przypadków leczenie obejmuje terapię farmakologiczną, zmiany w stylu życia oraz odpowiednią dietę. Jeśli przyczyną choroby jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori, lekarz przepisuje odpowiednią antybiotykoterapię, która pomaga zwalczyć infekcję i złagodzić objawy. W przypadku, gdy wrzody są wynikiem przewlekłego stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, zaleca się ich odstawienie lub zamianę na łagodniejsze leki.

Wspomaganie leczenia poprzez dietę i suplementację, które wspierają regenerację błony śluzowej jelit oraz poprawiają ogólną kondycję układu pokarmowego, jest równie istotne. W niektórych przypadkach, gdy choroba jest zaawansowana, konieczne może być leczenie chirurgiczne w celu usunięcia zmienionych chorobowo fragmentów jelit.

Warto pamiętać, że leczenie choroby wrzodowej jelit wymaga długotrwałej opieki i regularnych konsultacji z lekarzem. Wczesne rozpoznanie i konsekwentna terapia mogą pomóc w zapobieganiu powikłaniom oraz nawrotom choroby.

Prawidłowa dieta jest istotnym elementem w leczeniu choroby wrzodowej jelit. Odpowiednio zbilansowana dieta powinna być bogata w składniki odżywcze wspierające regenerację błony śluzowej oraz zapobiegające stanom zapalnym. Warto skupić się na produktach bogatych w błonnik, takich jak owoce, warzywa i pełnoziarniste produkty zbożowe, które mogą wspierać zdrowie jelit. Należy również unikać pokarmów, które mogą podrażniać układ pokarmowy, takich jak tłuste potrawy, przyprawy, alkohol oraz napoje gazowane. Suplementacja probiotykami może przynieść korzyści, przywracając równowagę mikroflory jelitowej, co jest istotne w procesie leczenia wrzodów.

Ponadto dużą rolę odgrywa styl życia. Ważne jest, aby wprowadzać techniki redukcji stresu, takie jak medytacja, joga czy regularna aktywność fizyczna, które mogą pomóc w neutralizowaniu napięcia i stresu, wpływającego na stan zdrowia układu pokarmowego. Dobre nawyki snu oraz unikanie palenia tytoniu również przyczyniają się do poprawy ogólnego samopoczucia pacjentów z chorobą wrzodową. Regularne konsultacje z lekarzem oraz monitorowanie objawów mogą pomóc w dostosowywaniu planu leczenia i wprowadzeniu ewentualnych zmian w stylu życia, co jest niezbędne do długoterminowego zarządzania chorobą​.

Badania nad chorobą wrzodową jelit

Choroba wrzodowa jelit to poważne i przewlekłe schorzenie układu pokarmowego, które może dotyczyć zarówno jelita cienkiego, jak i grubego. Objawia się powstawaniem owrzodzeń na błonie śluzowej jelit, co prowadzi do stanu zapalnego i uszkodzenia tkanek. Schorzenie to może być wywołane przez wiele czynników, w tym infekcje bakteryjne, takie jak Helicobacter pylori, długotrwałe stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz zaburzenia autoimmunologiczne. Wrzody jelitowe niosą ze sobą ryzyko powikłań, takich jak krwawienia, perforacje i niedrożność jelit. Zrozumienie przyczyn choroby oraz jej objawów jest kluczowe dla skutecznego leczenia i zapobiegania długoterminowym konsekwencjom zdrowotnym. Dlatego poznaj kilka faktów na temat tej choroby, które można znaleźć w badaniach naukowych:

1. W przypadku choroby wrzodowej, odpowiednie spożycie białka jest istotne dla regeneracji tkanek i gojenia wrzodów. Dieta bogata w lekkostrawne białka, takie jak chude mięso, ryby, tofu czy jajka, wspiera odbudowę błony śluzowej przewodu pokarmowego, co przyspiesza proces zdrowienia. Jednocześnie zbyt duża ilość białka, zwłaszcza tłustego mięsa, może nasilić objawy, dlatego zaleca się zrównoważone podejście do jego spożycia [1]. 
2. Infekcja Helicobacter pylori jest jednym z głównych czynników etiologicznych wrzodów dwunastnicy. Bakteria ta wywołuje stan zapalny błony śluzowej, co prowadzi do uszkodzenia tkanek i powstawania wrzodów. Kluczowym elementem leczenia wrzodów dwunastnicy jest eradykacja H. pylori, która polega na zastosowaniu antybiotyków oraz leków zmniejszających wydzielanie kwasu żołądkowego. Skuteczna eradykacja bakterii przyczynia się do zmniejszenia ryzyka nawrotu wrzodów oraz poprawy ogólnego stanu zdrowia pacjenta [2]. 
3. Maślan sodu może mieć potencjalny wpływ na leczenie wrzodów, chociaż badania w tej dziedzinie są nadal ograniczone. Jest on krótkołańcuchowym kwasem tłuszczowym, który odgrywa ważną rolę w zdrowiu jelit, wspierając funkcję barierową błony śluzowej oraz zmniejszając stan zapalny. Badania wskazują, że maślan sodu może korzystnie wpływać na leczenie schorzeń zapalnych jelit, takich jak wrzody, poprzez poprawę stanu błony śluzowej oraz modulację odpowiedzi immunologicznej​ [3]. 

CBD w terapii choroby wrzodowej jelit: Potencjalne korzyści i zastosowanie

Kannabidiol (CBD) to jeden z kannabinoidów – związków obficie występujących w zielu konopi. Ekstrakty zawierające wysokie stężenia CBD mają potencjał łagodzenia objawów choroby wrzodowej. Wynika to z szerokiego mechanizmu działa związku, który poprzez receptory kannabinoidowe CB1, wchodzące w skład układu endokannabiunoidowego (ECS) oddziałuje na wiele funkcji w układzie pokarmowym. Już w 1978 roku wykazano, że długotrwałe leczenie konopiami zmniejszyło częstość występowania owrzodzeń żołądka u szczurów poddawanych stresowi za pomocą środków przymusu bezpośredniego. Żołądek i okrężnica posiadają w swoich ściankach wspomniane receptory, z którymi CBD może się wiązać. Dzięki temu kannabinoidy mogą wpływać na wiele funkcji w układzie pokarmowym, na przykład produkcję kwasów żołądkowych, których regulacja jest niezbędna w leczeniu wrzodów. Aktywność związków z konopi może też wzmacniać funkcje obroną wyściółki jelit i regenerować ich błonę śluzową. Daje to działanie osłonowe, dzięki czemu nie tylko zapobiega tworzeniu się nowych wrzodów, ale też pozwala na gojenie tych obecnych. W badaniach kannabidiol poprawiał także stan mikrobiomu jelit i sprzyjał obecności korzystnych dla zdrowia bakterii, których obecność będzie sprzyjać leczeniu chorobotwórczych drobnoustrojów, także tych, które mogą wywołać wrzody. Istnieją też liczne dowody naukowe na działanie antyzapalne i antyutleniające CBD – dzięki temu związek zmniejszy stan zapalny związany z obecnością wrzodów, przez co zmiana będzie mogła szybciej się zregenerować. [4]

FAQ

Czym jest choroba wrzodowa jelit?

Choroba wrzodowa jelit to schorzenie, w którym na błonie śluzowej jelit tworzą się wrzody. Uszkodzenia te prowadzą do stanów zapalnych, bólu brzucha, biegunek i innych problemów trawiennych. Wrzody mogą powstawać na skutek zakażenia bakteriami Helicobacter pylori, przewlekłego stosowania leków lub innych czynników drażniących.

Czy choroba wrzodowa jelit to to samo co wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

Choroba wrzodowa jelit i wrzodziejące zapalenie jelita grubego to dwa różne schorzenia. Choroba wrzodowa dotyczy powstawania wrzodów w błonie śluzowej jelit, zarówno cienkiego, jak i grubego, i może mieć różne przyczyny, np. zakażenie bakteryjne. Natomiast wrzodziejące zapalenie jelita grubego to przewlekła choroba zapalna, która dotyczy wyłącznie jelita grubego i prowadzi do owrzodzeń na jego powierzchni.

Czy chorobę wrzodową jelit można wyleczyć?

Choroba wrzodowa jelit może być skutecznie leczona, zwłaszcza jeśli zostanie wcześnie zdiagnozowana. Leczenie zwykle obejmuje farmakoterapię, zmiany w diecie i stylu życia. W przypadku zakażenia bakterią Helicobacter pylori stosuje się antybiotyki. Odpowiednia suplementacja, unikanie czynników drażniących, takich jak stres czy palenie tytoniu, również przyczyniają się do poprawy stanu zdrowia.

Czy choroba wrzodowa jelit jest zaraźliwa?

Choroba wrzodowa jelit sama w sobie nie jest zaraźliwa. Jednak w przypadkach, gdzie jej przyczyną jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori, istnieje ryzyko przeniesienia tej bakterii między osobami poprzez kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami, jedzeniem lub wodą. Dlatego ważne jest przestrzeganie zasad higieny, takich jak mycie rąk i unikanie wspólnego korzystania z naczyń.

Jakie produkty są zalecane w diecie przy chorobie wrzodowej jelit?

W diecie przy chorobie wrzodowej jelit warto wybierać lekkostrawne i łagodne dla układu pokarmowego produkty. Zalecane są m.in. gotowane warzywa, ryby, drób, ryż, kasze oraz pełnoziarniste produkty. Ważne jest unikanie tłustych, smażonych potraw, ostrych przypraw, alkoholu oraz napojów gazowanych. Regularne spożywanie małych posiłków pomoże złagodzić objawy i wspierać regenerację błony śluzowej jelit.

Zobacz także

• Jak betaina HCL wspomaga trawienie: znaczenie enzymów i właściwe dawkowanie
• Wzdęcia – przyczyny, objawy, suplementacja, dieta, leczenie

Bibliografia

1. Tomasello G, Mazzola M, Leone A, Sinagra E, Zummo G, Farina F, Damiani P, Cappello F, Gerges Geagea A, Jurjus A, Bou Assi T, Messina M, Carini F. Nutrition, oxidative stress and intestinal dysbiosis: Influence of diet on gut microbiota in inflammatory bowel diseases. Biomed Pap Med Fac Univ Palacky Olomouc Czech Repub. 2016 Dec;160(4):461-466. 
2. Dovjak P. Ulcus duodeni, Ulcus ventriculi und Helicobacter pylori [Duodenal ulcers, gastric ulcers and Helicobacter pylori]. Z Gerontol Geriatr. 2017 Feb;50(2):159-169. German. 
3. Zhou Y, Ji X, Chen J, Fu Y, Huang J, Guo R, Zhou J, Cen J, Zhang Q, Chu A, Huang Y, Xu C, Wang F. Short-chain fatty acid butyrate: A novel shield against chronic gastric ulcer. Exp Ther Med. 2021 Apr;21(4):329.
4. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1995764516300712