Colostrum – właściwości, zastosowanie i efekty działania

Aktualizacja: 3 września, 2025

min. czytania

Colostrum, czyli siara, to pierwsze mleko ssaków – w tym ludzi i krów – produkowane tuż po porodzie. Dzięki unikalnemu składowi, colostrum znalazło zastosowanie w medycynie i suplementacji. Wspiera odporność, regenerację jelit i łagodzi stany zapalne, dlatego stosuje się je m.in. u osób aktywnych i w okresie rekonwalescencji. Z tego artykułu dowiesz się, co zawiera colostrum, jak działa, kiedy warto je stosować, w jakich formach występuje i dla kogo jest odpowiednie.

Czym jest colostrum i skąd się bierze?

Colostrum, znane także jako siara, to pierwsze mleko produkowane przez gruczoły mlekowe matki u wszystkich gatunków ssaków, tuż po porodzie – zwykle w ciągu pierwszych 24–72 godzin. Jego główną funkcją jest zapewnienie nowonarodzonemu organizmowi odporności i składników niezbędnych do prawidłowego rozwoju. Zawiera wyjątkowo wysokie stężenie immunoglobulin, białek, enzymów, czynników wzrostu oraz witamin i minerałów.

W suplementacji najczęściej wykorzystuje się colostrum bovinum, czyli siarę bydlęcą, pozyskiwaną od krów. Jest ona bezpieczna dla ludzi, ponieważ jej skład pod względem immunologicznym jest zbliżony do colostrum ludzkiego, a jednocześnie dostępna w znacznie większych ilościach.

W odróżnieniu od zwykłego mleka, colostrum zawiera kilkukrotnie więcej przeciwciał i substancji biologicznie czynnych. Nie jest przeznaczone do karmienia w celach odżywczych, ale pełni rolę „pierwszego wsparcia” dla układu odpornościowego i pokarmowego. To właśnie te właściwości sprawiają, że colostrum cieszy się coraz większym zainteresowaniem jako składnik suplementów wspierających zdrowie.

Skład colostrum – co sprawia, że jest tak wyjątkowe?

Wyjątkowość colostrum wynika z jego bogatego, naturalnego składu pełnego biologicznie aktywnych substancji, które trudno znaleźć w takiej ilości i konfiguracji w innych produktach. Związki te wspierają odporność i przyspieszają regenerację organizmu.

Najważniejsze składniki colostrum to:

• Immunoglobuliny (IgG i IgA) – neutralizują wirusy, bakterie i toksyny, tworząc pierwszą linię obrony organizmu.
• Laktoferyna i lizozym – naturalne białka o działaniu antybakteryjnym, przeciwwirusowym i przeciwzapalnym.
• Czynniki wzrostu (IGF-1, TGF-β) – wspierają naprawę i regenerację tkanek, szczególnie w układzie pokarmowym.
• Enzymy trawienne – takie jak laktaza i lipaza, ułatwiające trawienie.
• Witaminy – A, D, E, B12 – wspomagające odporność i funkcjonowanie organizmu.
• Minerały – m.in. wapń, cynk i magnez – wspierające kości, mięśnie i układ nerwowy.
• Naturalne peptydy i aminokwasy – uczestniczące w odbudowie i regeneracji komórek.

Dzięki tej unikalnej kompozycji colostrum działa immunostymulująco, przeciwwirusowo, antybakteryjnie i regenerująco, stając się cennym wsparciem zarówno w stanach osłabienia, jak i w codziennej profilaktyce zdrowotnej.

Działanie colostrum na organizm

Colostrum działa na wielu poziomach, wspierając zarówno układ odpornościowy, jak i procesy regeneracyjne. Dzięki bogactwu aktywnych biologicznie składników stosuje się je nie tylko profilaktycznie, ale również wspomagająco w konkretnych problemach zdrowotnych

Wsparcie układu odpornościowego

Colostrum wykazuje silne działanie immunomodulujące – wspiera naturalną odporność organizmu, ale jednocześnie nie prowadzi do jej nadmiernej aktywacji. Dzięki obecności immunoglobulin (głównie IgG), laktoferyny i lizozymu pomaga neutralizować szkodliwe drobnoustroje oraz wspiera organizm w walce z infekcjami.

Znajduje zastosowanie w profilaktyce infekcji wirusowych i bakteryjnych, szczególnie u osób z obniżoną odpornością, dzieci, seniorów oraz osób narażonych na długotrwały stres czy intensywny wysiłek fizyczny.

Regeneracja jelit i wsparcie mikrobiomu

Jednym z najlepiej przebadanych obszarów działania colostrum jest wpływ na zdrowie jelit. Zawarte w nim czynniki wzrostu oraz białka o działaniu przeciwzapalnym wspomagają regenerację błony śluzowej przewodu pokarmowego.

Colostrum może być pomocne przy takich dolegliwościach, takich jak zespół jelita drażliwego (IBS), SIBO, nieszczelność jelit czy przewlekłe stany zapalne. Wzmacnia barierę jelitową, wspierając równowagę mikrobiomu i ograniczając przenikanie szkodliwych substancji do krwiobiegu.

Działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne

Dzięki obecności laktoferyny, cytokin i przeciwutleniaczy, colostrum redukuje stany zapalne w organizmie oraz chroni komórki przed stresem oksydacyjnym – czyli uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki. To działanie ma szczególne znaczenie w kontekście chorób cywilizacyjnych i przewlekłego zmęczenia.

Wsparcie regeneracji organizmu (sport, rekonwalescencja)

Colostrum zawiera czynniki wzrostu i aminokwasy, które wykazują działanie anaboliczne. Wspomagają budowę tkanki mięśniowej, gojenie się ran i ogólną regenerację organizmu. Dlatego jest chętnie stosowane przez sportowców i osoby aktywne fizycznie, a także osoby w trakcie rekonwalescencji po chorobach lub zabiegach operacyjnych.

Regularne przyjmowanie colostrum może przyspieszać powrót do formy, poprawiać wydolność i ograniczać ryzyko kontuzji związane z osłabieniem organizmu.

Wskazania do stosowania colostrum

Ze względu na swój szeroki profil działania i naturalny skład, colostrum znajduje zastosowanie w wielu obszarach zdrowia.
Stosuje się je zarówno profilaktycznie, jak i wspomagająco w przebiegu różnych dolegliwości. Można je podawać osobom w różnym wieku – także dzieciom i seniorom – pod warunkiem odpowiedniego doboru preparatu.

1. Osłabiona odporność
   Colostrum jest szczególnie polecane osobom z niską odpornością, które często chorują lub przechodzą infekcje z powikłaniami. Dotyczy to zwłaszcza dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, seniorów, a także osób po operacjach lub długiej chorobie. Regularne stosowanie może pomóc wzmocnić barierę immunologiczną i skrócić czas trwania infekcji.
2. Problemy jelitowe
   Dzięki działaniu regeneracyjnemu na błonę śluzową przewodu pokarmowego, colostrum bywa stosowane u osób z nieszczelnością jelit, zespołem jelita drażliwego (IBS), SIBO, a także w przebiegu chorób zapalnych jelit, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Wspiera odbudowę mikrobiomu i zmniejsza stan zapalny.
3. Choroby autoimmunologiczne (wsparcie, nie leczenie)
   Colostrum może również znaleźć zastosowanie jako wsparcie dla układu odpornościowego u osób z chorobami autoimmunologicznymi. Dzięki właściwościom regulującym układ immunologiczny, może łagodzić objawy związane z nadmierną reakcją zapalną organizmu, choć nie zastępuje leczenia podstawowego.
4. Dla sportowców i osób aktywnych fizycznie
   Sportowcy sięgają po colostrum ze względu na jego działanie wspomagające regenerację, wzmacniające odporność i poprawiające ogólną wydolność organizmu. Może również wspierać szybsze gojenie mikrourazów i obniżać ryzyko przetrenowania.
5. Po antybiotykoterapii
   Antybiotyki niszczą nie tylko szkodliwe bakterie, ale również te pożyteczne. Colostrum wspomaga odbudowę bariery jelitowej i mikroflory po kuracji antybiotykowej, działając ochronnie na przewód pokarmowy i odporność.

Badania nad colostrum

Korzyści zdrowotne wynikające ze stosowania siary bydlęcej zostały szeroko zbadane, w tym efekty immunologiczne pośredniczone przez immunoglobuliny, laktoferynę i kazeinę, a także przez czynniki wzrostu. Niektóre z tych efektów nie są bezpośrednio związane z wchłanianiem białek z przewodu pokarmowego. Spożycie colostrum może modulować funkcje podgrup limfocytów, makrofagów i komórek dendrytycznych oraz zwiększać cytokiny regulacyjne, takie jak interleukina 10. W przeglądzie z 2021 badacze skupili się głównie na dowodach z badań na ludziach dotyczących korzyści dla zdrowia i choroby. W analizie podkreślono między innymi, że brakuje wyraźnych dowodów klinicznych na jego zapobieganie chorobom zakaźnym u wcześniaków, takim jak martwicze zapalenie jelit, posocznica noworodkowa lub zapobieganie przerzutom nowotworowym. Stosowanie colostrum na poprawę odporności to obszar, w którym nauka musi zostać wzmocniona, biorąc pod uwagę znaczne dowody z licznych badań ex vivo na komórkach i tkankach oraz z interwencji na zwierzętach. 

W badaniu na wcześniakach, które były karmione mlekiem modyfikowanym oceniano wpływ siary bydlęcej na poprawę odporności młodych organizmów, szczególnie w kontekście zachorowania na sepsę oraz martwicze zapalenie jelit. W tym prospektywnym, podwójnie zaślepionym, randomizowanym badaniu kontrolowanym przebadano 80 wcześniaków poniżej 43 tygodnia życia. Noworodki zostały losowo przydzielone do grupy otrzymującej siarę bydlęcą (32 niemowląt) lub grupy kontrolnej (48 niemowląt). Analizowano zmiany w postaci podniesienia poziomu limfocytów T i ich podzbiorów, martwiczego zapalenia jelit, późnej posocznicy, tolerancji karmienia, wzrostu, długości pobytu w szpitalu i śmiertelności. Grupa noworodków przyjmująca siarę bydlęcą wykazała wyższe poziomy limfocytów T w okresie obserwacji. Grupa siary bydlęcej wykazała także pozytywne trendy w zakresie zmniejszenia nasilenia sepsy i śmiertelności, bez istotnej różnicy w częstości występowania zapalenia jelit, posocznicy i długości pobytu w szpitalu. Badacze zaobserwowali pozytywne tendencje w zakresie zmniejszenia ciężkości sepsy i towarzyszącej śmiertelności u noworodków karmionych mlekiem z dodatkiem siary bydlęcej, ale badanie nie miało wystarczającej mocy, aby ocenić te wyniki. 

Rodzaje colostrum i jak je stosować

Colostrum występuje w różnych formach suplementacyjnych, co pozwala dopasować sposób jego przyjmowania do indywidualnych preferencji i potrzeb. Aby było skuteczne, ważna jest nie tylko jego forma, ale przede wszystkim jakość i sposób przetworzenia.

Formy colostrum dostępne na rynku

Najczęściej spotykane formy colostrum to:

• Proszek – do rozpuszczania w wodzie lub spożywania bezpośrednio; często zawiera największą ilość substancji aktywnych
• Kapsułki – wygodne w stosowaniu, szczególnie dla osób, które nie lubią smaku colostrum
• Płyn – szybko wchłanialna forma, polecana m.in. dzieciom i osobom starszym

Każda z tych form ma swoje zalety. Najważniejsze jest jednak to, by produkt był minimalnie przetworzony i pochodził z wiarygodnego źródła.

Liofilizowane vs. suszone colostrum – co wybrać?

Istotną różnicą między produktami jest metoda ich przetwarzania:

• Colostrum liofilizowane (suszone na zimno) zachowuje pełnię składników biologicznie aktywnych – to najwyższy standard jakości
• Colostrum suszone w wysokiej temperaturze może tracić część cennych białek i enzymów, przez co jego skuteczność bywa niższa

Wybierając colostrum, warto więc szukać oznaczenia „liofilizowane”, które świadczy o zachowaniu naturalnych właściwości produktu.

Jak wybrać dobrej jakości colostrum?

Podczas zakupu warto zwrócić uwagę na:

• Zawartość immunoglobulin (IgG) – im wyższa, tym lepiej
• Czas pozyskiwania – najlepiej w ciągu 12–24 godzin po porodzie
• Brak dodatków i konserwantów
• Certyfikaty jakości (np. GMP, HACCP)
• Producenta i kraj pochodzenia – colostrum z krajów UE ma lepsze standardy jakości

Dawkowanie i czas stosowania

Dawkowanie colostrum zależy od formy i stężenia produktu – zazwyczaj rekomendowana dawka dzienna waha się od 500 mg do 2000 mg. W przypadku płynów i proszków warto kierować się instrukcją producenta.

Czas stosowania może być różny – od kilku tygodni (np. po antybiotykoterapii), aż po stosowanie długoterminowe w celach profilaktycznych. Dla pełnych efektów zaleca się minimum 4–8 tygodni regularnego stosowania.

Czy colostrum jest bezpieczne? Przeciwwskazania i skutki uboczne

Colostrum bovinum (bydlęce) jest ogólnie uznawane za bezpieczny suplement diety, dobrze tolerowany przez większość osób. Ze względu na swoje naturalne pochodzenie i skład zbliżony do colostrum ludzkiego, rzadko wywołuje działania niepożądane. Mimo to, istnieją sytuacje, w których należy zachować ostrożność.

Kto powinien uważać?

• Osoby z alergią na składniki mleka krowiego – choć colostrum zawiera znacznie mniej laktozy i kazeiny niż mleko, wciąż może wywołać reakcję alergiczną. W przypadku stwierdzonej alergii lub nietolerancji, stosowanie colostrum należy skonsultować z lekarzem.
• Osoby z chorobami autoimmunologicznymi – mimo że colostrum często bywa pomocne jako wsparcie, u niektórych może wywołać indywidualną reakcję. Dlatego rozpoczęcie suplementacji warto omówić z prowadzącym specjalistą.
• Dzieci poniżej 3. roku życia – suplementację w tej grupie należy podawać wyłącznie po konsultacji z pediatrą.

Ciąża i karmienie piersią – czy colostrum jest wskazane?

W okresie ciąży i laktacji colostrum nie jest zazwyczaj zalecane bez wyraźnych wskazań lekarskich. Choć brak jest jednoznacznych dowodów na jego szkodliwość, brakuje również wystarczających badań potwierdzających bezpieczeństwo stosowania u kobiet w ciąży i karmiących. W takiej sytuacji zawsze warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji.

Potencjalne skutki uboczne

Colostrum zazwyczaj dobrze toleruje większość osób, ale u niektórych mogą wystąpić:

• bóle brzucha lub dyskomfort trawienny (na początku suplementacji),
• reakcja alergiczna – szczególnie u osób nadwrażliwych na produkty mleczne,
• luźniejsze stolce – zwykle przejściowe i związane z adaptacją organizmu.

Jeśli objawy nie ustępują lub nasilają się, należy przerwać stosowanie i skonsultować się z lekarzem.

Podsumowanie

Colostrum to wyjątkowy, naturalny składnik, który może skutecznie wspierać odporność, regenerację organizmu i zdrowie jelit. Dzięki bogactwu immunoglobulin, czynników wzrostu i substancji przeciwzapalnych, znajduje zastosowanie zarówno w profilaktyce, jak i w okresach osłabienia czy rekonwalescencji.

Warto jednak pamiętać, że jego skuteczność zależy od jakości preparatu, odpowiedniego dawkowania i regularności stosowania. Produkty o wysokiej zawartości aktywnych składników (np. colostrum liofilizowane), pozyskiwane w pierwszych godzinach po porodzie i bez zbędnych dodatków, wykazują najlepsze właściwości prozdrowotne.

Decydując się na suplementację colostrum, warto podejść do niej świadomie – sprawdzając źródło surowca, skład oraz reputację producenta. To właśnie świadomy wybór i konsekwentne stosowanie mogą przynieść realne korzyści dla zdrowia i samopoczucia.

FAQ

Czym dokładnie jest colostrum?

Colostrum, czyli siara, to pierwsze mleko produkowane przez ssaki tuż po porodzie. Zawiera wysokie stężenie przeciwciał, czynników wzrostu, witamin i minerałów, które wspierają odporność i regenerację organizmu.

Czy colostrum bovinum (bydlęce) jest bezpieczne dla ludzi?

Tak, colostrum bydlęce ma skład zbliżony do ludzkiego i jest bezpieczne dla większości osób. Ważne jest jednak, aby pochodziło z kontrolowanych źródeł i było odpowiednio przetworzone (np. liofilizowane).

Na co zwrócić uwagę przy wyborze colostrum?

Przy wyborze colostrum warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów. Najważniejsza jest metoda przetwarzania – najlepiej, jeśli jest to liofilizacja, która pozwala zachować pełnię właściwości biologicznych. Istotna jest także zawartość immunoglobulin, odpowiadających za działanie wspierające odporność. Dobrej jakości colostrum nie powinno zawierać sztucznych dodatków, konserwantów ani barwników. Warto również wybierać produkty od zaufanych producentów, posiadających certyfikaty jakości potwierdzające bezpieczeństwo i skuteczność preparatu.

Czy colostrum można stosować codziennie?

Tak – colostrum można stosować regularnie, szczególnie w okresach zwiększonego zapotrzebowania organizmu. Rekomendowana długość kuracji to zwykle od 4 do 8 tygodni, ale możliwe jest również długoterminowe stosowanie.

Dla kogo colostrum jest szczególnie polecane?

Colostrum warto rozważyć w przypadku obniżonej odporności, gdy organizm potrzebuje dodatkowego wsparcia w walce z infekcjami. Sprawdza się również przy problemach jelitowych, takich jak IBS czy nieszczelność jelit, ponieważ wspiera regenerację błony śluzowej i równowagę mikrobiomu. Suplementacja może być także pomocna podczas intensywnego wysiłku fizycznego, wspomagając regenerację i zmniejszając ryzyko kontuzji. Colostrum jest również cennym wsparciem w okresie rekonwalescencji, szczególnie po chorobach lub antybiotykoterapii.

Bibliografia

1. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8624701/
2. https://www.nature.com/articles/s41390-020-01344-y

Zobacz także

Jakie colostrum dla dzieci wybrać?

Ciągłe infekcje u dzieci – jak sobie z nimi radzić?