Neutrofile poniżej normy – co warto wiedzieć o neutropenii?

min. czytania

Neutropenia – czy wiesz, co kryje się za tą nazwą? To stan, w którym  liczba neutrofili,  ważnych komórek układu odpornościowego, spada poniżej normy. Jakie są przyczyny i objawy neutropenii? Jak można ją zdiagnozować i leczyć? W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na te pytania, a także dowiesz się, jak dbać o siebie w przypadku jej wystąpienia.

Czym są neutrofile?

Neutrofile to jeden z rodzajów białych krwinek, zwanych granulocytami obojętnochłonnymi. Pełnią one istotną funkcję w układzie odpornościowym, chroniąc organizm przed infekcjami. Stanowią najliczniejszą grupę leukocytów we krwi.

Ich głównym zadaniem jest zwalczanie drobnoustrojów chorobotwórczych, takich jak bakterie, wirusy i grzyby.  Kiedy patogeny wnikają do organizmu, neutrofile docierają do miejsca infekcji i  niszczą je  poprzez fagocytozę, czyli proces pochłaniania i trawienia.  Neutrofile  wydzielają  również substancje, które  eliminują  bakterie i wspierają  gojenie się ran.

Neutrofile są ważnym elementem odpowiedzi immunologicznej organizmu. Dzięki nim wiele infekcji przebiega łagodnie lub bezobjawowo. Dlatego utrzymanie prawidłowego stężenia  neutrofili we krwi jest istotne dla zdrowia.

Neutropenia – kiedy neutrofile spadają poniżej normy

Wiesz już, że neutrofile są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Co jednak się dzieje, gdy ich stężenie spada poniżej normy? Wtedy mówi się o neutropenii.

Neutropenia to stan, w którym liczba neutrofili we krwi jest niższa niż powinna. U dorosłych zazwyczaj mówi się o neutropenii, gdy liczba neutrofili spada poniżej 1500/µl. Warto jednak pamiętać, że normy mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium.

Wyróżnia się różne rodzaje neutropenii:

• Neutropenia łagodna  – stężenie neutrofili jest nieznacznie obniżone, a ryzyko infekcji niewielkie.
• Neutropenia umiarkowana – stężenie neutrofili jest bardziej obniżone, co zwiększa ryzyko infekcji.
• Neutropenia ciężka – stężenie neutrofili jest bardzo niskie, co znacznie zwiększa ryzyko poważnych, nawet zagrażających życiu infekcji.

Neutropenia może być również przejściowa lub trwała. Przejściowa neutropenia występuje np. po przebytej infekcji i zazwyczaj ustępuje samoistnie. Trwała neutropenia może być związana z chorobami przewlekłymi lub zaburzeniami układu krwiotwórczego.

Przyczyny neutropenii

Neutropenia może mieć wiele przyczyn. Do najczęstszych należą:

• Infekcje – zarówno infekcje wirusowe (np. grypa, HIV), jak i bakteryjne mogą powodować przejściowy spadek stężenia neutrofili.
• Leki – niektóre leki, takie jak leki przeciwnowotworowe (chemioterapia), antybiotyki, leki przeciwzapalne i immunosupresyjne, mogą hamować produkcję neutrofili w szpiku kostnym.
• Niedobory żywieniowe – niedobór witaminy B12, kwasu foliowego lub miedzi może wpływać na produkcję krwinek, w tym neutrofili.
• Choroby szpiku kostnego – choroby nowotworowe szpiku kostnego (np. białaczka), a także niektóre choroby nienowotworowe (np. aplazja szpiku) mogą prowadzić do zmniejszenia produkcji neutrofili.
• Choroby autoimmunologiczne – w przebiegu chorób autoimmunologicznych (np. toczeń rumieniowaty układowy) układ odpornościowy może atakować własne komórki, w tym neutrofile.
• Hipersplenizm – powiększona śledziona może nadmiernie magazynować i niszczyć neutrofile.
• Czynniki genetyczne – niektóre osoby mogą mieć predyspozycje genetyczne do neutropenii.

Objawy neutropenii

Neutropenia sama w sobie często nie daje specyficznych objawów. Jednak ponieważ osłabia ona układ odpornościowy, może prowadzić do częstych i nasilonych infekcji.

Na co zwrócić uwagę? Objawy, które mogą sugerować neutropenię, to:

• Częste infekcje – zwłaszcza infekcje bakteryjne skóry, jamy ustnej, gardła, płuc lub układu moczowego.
• Gorączka – nawet niewielki wzrost temperatury ciała może być oznaką infekcji u osób z neutropenią.
• Owrzodzenia jamy ustnej i gardła – bolesne owrzodzenia mogą świadczyć o infekcji w jamie ustnej.
• Ból gardła – częste lub przewlekłe bóle gardła mogą być objawem infekcji.
• Złe samopoczucie – ogólne osłabienie, zmęczenie i bóle mięśni mogą towarzyszyć neutropenii.

Należy pamiętać, że objawy te mogą występować również w przebiegu innych chorób. Dlatego ważne jest, aby w razie wątpliwości skonsultować się z lekarzem.

Diagnostyka neutropenii

Podejrzewasz u siebie neutropenię? W takim razie konieczna będzie wizyta u lekarza. Diagnostyka neutropenii opiera się przede wszystkim na badaniu krwi, a konkretnie na morfologii z rozmazem.

Morfologia pozwala ocenić liczbę różnych rodzajów krwinek, w tym neutrofili. Rozmaz krwi umożliwia zaś dokładniejszą analizę komórek krwi pod mikroskopem.

Jeśli wyniki morfologii wskazują na neutropenię, lekarz może zalecić dodatkowe badania, aby ustalić jej przyczynę. Mogą to być m.in.:

• Badanie szpiku kostnego – pobranie próbki szpiku kostnego do badania mikroskopowego pozwala ocenić produkcję krwinek.
• Badania immunologiczne – testy te pozwalają wykryć przeciwciała atakujące neutrofile, co może świadczyć o chorobie autoimmunologicznej.
• Badania genetyczne – w niektórych przypadkach wykonywane są badania genetyczne w celu wykrycia predyspozycji do neutropenii.
• Inne badania – w zależności od podejrzewanej przyczyny neutropenii lekarz może zalecić również inne badania, np. badania obrazowe, biopsję węzłów chłonnych lub badania w kierunku infekcji.

Leczenie neutropenii

Leczenie neutropenii zależy przede wszystkim od jej przyczyny. W niektórych przypadkach, np. gdy neutropenia jest łagodna i przejściowa, może nie być konieczne specjalistyczne leczenie. W innych przypadkach konieczne jest włączenie odpowiedniej terapii.

Jakie są możliwości leczenia?

• Leczenie przyczynowe – jeśli neutropenia jest spowodowana przez inną chorobę, np. infekcję lub chorobę autoimmunologiczną, leczenie skupia się na zwalczaniu tej choroby. Po wyleczeniu choroby podstawowej poziom neutrofili zazwyczaj wraca do normy.
• Leki – w niektórych przypadkach stosuje się leki stymulujące produkcję neutrofili w szpiku kostnym, np. czynniki wzrostu granulocytów. W przypadku ciężkiej neutropenii może być konieczne podawanie antybiotyków w celu zapobiegania infekcjom.
• Przeszczep szpiku kostnego – w rzadkich przypadkach, gdy neutropenia jest spowodowana ciężką chorobą szpiku kostnego, może być konieczny przeszczep szpiku.

Oprócz leczenia farmakologicznego istotne jest również wsparcie organizmu poprzez odpowiednią dietę i styl życia.

Neutropenia a dieta – co jeść, aby wspomóc organizm?

Odpowiednia dieta odgrywa istotną rolę zarówno w profilaktyce, jak i w leczeniu neutropenii. Dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych wspiera układ odpornościowy i pomaga w produkcji krwinek. 

Warto zadbać o to, by w diecie znalazły się produkty bogate w białko, które jest niezbędne do budowy komórek, w tym neutrofili. Dobre źródła białka to mięso, ryby, jaja, nabiał, rośliny strączkowe i orzechy. Należy pamiętać o produktach bogatych w witaminę B12 i kwas foliowy, ponieważ witaminy te są niezbędne do prawidłowej produkcji krwinek. Można je znaleźć w mięsie, rybach, jajach, nabiału, ciemnozielonych warzywach liściastych i produktach pełnoziarnistych.

Nie można zapomnieć o produktach bogatych w witaminę C, która jest silnym antyoksydantem i wspiera układ odpornościowy. Jej źródłem są owoce cytrusowe, truskawki, kiwi, papryka, natka pietruszki i brokuły. Ważne są również produkty bogate w cynk, ponieważ cynk odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego. Znajduje się w mięsie, rybach, jajach, nasionach dyni i sezamu, orzechach i produktach pełnoziarnistych. Warto włączyć do diety produkty bogate w miedź, która jest niezbędna do produkcji neutrofili. Jej źródłem są wątróbka, kakao, orzechy, nasiona słonecznika i rośliny strączkowe.

Oprócz odpowiedniego odżywiania, należy pamiętać o piciu dużej ilości wody, która wspiera prawidłowe funkcjonowanie organizmu.

Życie z neutropenią – jak dbać o siebie?

Życie z neutropenią wymaga szczególnej ostrożności, ponieważ osłabiony układ odpornościowy jest bardziej podatny na infekcje. Istnieje jednak wiele sposobów, aby zminimalizować ryzyko zachorowania i dbać o swoje zdrowie.

Oto kilka praktycznych wskazówek:

• Higiena – dbaj o higienę rąk, często je myjąc wodą z mydłem lub stosując środek dezynfekujący. Unikaj kontaktu z osobami chorymi.
• Unikanie urazów – staraj się unikać urazów skóry, ponieważ mogą one być wrotami zakażenia. W razie zranienia dokładnie oczyść ranę i zabezpiecz ją plastrem.
• Szczepienia – regularnie szczep się przeciwko grypie i innym chorobom zakaźnym, zgodnie z zaleceniami lekarza.
• Zdrowa dieta – stosuj zbilansowaną dietę bogatą w warzywa, owoce i inne produkty wspierające odporność.
• Unikanie surowych produktów – unikaj spożywania surowego mięsa, ryb i jajek, ponieważ mogą one zawierać bakterie chorobotwórcze.
• Regularne kontrole lekarskie – regularnie odwiedzaj lekarza w celu kontroli morfologii krwi i ogólnego stanu zdrowia.

Pamiętaj, że neutropenia nie oznacza rezygnacji z aktywnego życia. Stosując się do powyższych zaleceń, możesz zminimalizować ryzyko infekcji i cieszyć się dobrym samopoczuciem.

Badania nad neutropenią

Neutropenia to zaburzenie wynikające z nieprawidłowej produkcji, dojrzewania lub przeżywalności neutrofili – kluczowych komórek odpornościowych zwalczających infekcje. Może być efektem działania toksycznych leków, chorób nowotworowych lub niedoborów żywieniowych. Niedostateczna podaż żelaza, witaminy B12 czy kwasu foliowego upośledza funkcje szpiku kostnego, prowadząc do neutropenii. Zbilansowana dieta dostarcza składników wspierających produkcję neutrofili. Probiotyki i prebiotyki wzmacniają odporność poprzez utrzymanie zdrowej mikrobioty jelitowej. Obecne badania koncentrują się na roli diety w modulacji odpowiedzi immunologicznej i usprawnieniu hematopoezy. Poznaj kilka faktów potwierdzonych naukowo:

1. Przewlekła neutropenia u dorosłych ma różne przyczyny – od łagodnych stanów po poważne schorzenia. Może wynikać z zaburzeń autoimmunologicznych, niedoborów odżywczych lub działania leków. Przy umiarkowanie obniżonym stężeniu neutrofili organizm funkcjonuje prawidłowo, w cięższych przypadkach wzrasta ryzyko infekcji. Podstawą diagnostyki jest monitorowanie krwi i identyfikacja przyczyny. Stosuje się leki stymulujące produkcję neutrofili lub modyfikację diety [1].
2. Dieta neutropeniczna polegająca na unikaniu surowych produktów i stosowaniu rygorystycznej higieny żywności była zalecana pacjentom. Najnowsze badania nie potwierdzają jednak jej skuteczności w redukcji ryzyka infekcji. Istotniejsze jest przestrzeganie ogólnych zasad bezpieczeństwa żywnościowego. Restrykcje mogą prowadzić do niedoborów składników odżywczych kluczowych dla regeneracji. Obecnie zaleca się podejście spersonalizowane [2].
3. Diagnostyka neutropenii wymaga precyzji. Podstawę stanowi morfologia krwi z rozmazem. W niektórych przypadkach niezbędne są badania szpiku kostnego. Przy podejrzeniu neutropenii wrodzonej lub autoimmunologicznej wykonuje się testy immunologiczne i genetyczne. Istotne jest określenie, czy schorzenie ma charakter przejściowy czy przewlekły [3].

FAQ

Czy neutropenia jest zaraźliwa?

Nie, neutropenia sama w sobie nie jest zaraźliwa. Nie można się nią zarazić od innej osoby. Neutropenia jest stanem, w którym organizm produkuje zbyt mało neutrofili, co może być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak infekcje, leki, choroby szpiku kostnego lub zaburzenia autoimmunologiczne. Należy jednak pamiętać, że osoby z neutropenią są bardziej podatne na infekcje, które mogą być zaraźliwe.

Jak długo trwa neutropenia?

Czas trwania neutropenii jest zróżnicowany i zależy od jej przyczyny. Neutropenia może być przejściowa, trwająca kilka dni lub  tygodni, np. po przebytej infekcji wirusowej. W przypadku chorób przewlekłych lub zaburzeń układu krwiotwórczego neutropenia może być trwała. W takich przypadkach konieczne jest regularne monitorowanie poziomu neutrofili i stosowanie się do zaleceń lekarza.

Jakie są najczęstsze przyczyny neutropenii u dzieci?

Neutropenia u dzieci może mieć różne przyczyny, najczęściej są to infekcje wirusowe (np. grypa, ospa), bakteryjne (np.sepsa) lub skutki uboczne przyjmowania niektórych leków (np. antybiotyków). Do neutropenii mogą przyczyniać się również niedobory żywieniowe (witaminy B12, kwasu foliowego, żelaza), choroby autoimmunologiczne lub wrodzone zaburzenia układu odpornościowego. W razie podejrzenia neutropenii u dziecka należy skonsultować się z lekarzem.

Co to jest neutropenia rzekoma?

Neutropenia rzekoma, zwana również pseudoneutropenią, to stan, w którym wyniki morfologii krwi wskazują na obniżone stężenie neutrofili, podczas gdy w rzeczywistości ich liczba jest prawidłowa. Dzieje się tak, ponieważ neutrofile „przylegają” do ścian naczyń krwionośnych i nie są wykrywane w standardowym badaniu krwi. Neutropenia rzekoma zazwyczaj nie daje żadnych objawów i nie wymaga leczenia. Może jednak występować u osób z niektórymi chorobami, np. cukrzycą lub chorobami autoimmunologicznymi.

Co oznacza kod ICD-10 w kontekście neutropenii?

ICD-10 to Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, która służy do kodowania diagnoz medycznych. Neutropenia ma w tej klasyfikacji przypisane różne kody w zależności od przyczyny i rodzaju, na przykład D70 – Agranulocytoza lub D72.8 – Inne określone zaburzenia białych krwinek. Kody ICD-10 są używane przez lekarzy i placówki służby zdrowia do rejestracji i analizy danych medycznych. Dokładny kod dla neutropenii zostanie  przypisany przez lekarza na podstawie postawionej diagnozy.

Zobacz także

Badania krwi – czym są i jakie są ich rodzaje?

Osłabienie organizmu – przyczyny, objawy, badania, dieta

Bibliografia

1. Tjønnfjord SKV, Ali MM, Tjønnfjord GE. Chronic neutropenia in adults. Tidsskr Nor Laegeforen. 2023 Jun 12;143(9). English, Norwegian. 
2. Ma Y, Lu X, Liu H. Neutropenic Diet Cannot Reduce the Risk of Infection and Mortality in Oncology Patients With Neutropenia. Front Oncol. 2022 Mar 9;12:836371.  
3. Bonnin A, Vignon G, Mottaz P, Labrousse J, Carrere F, Augereau PF, Aucher P, Lellouche F. Diagnostic workup in front of an adult neutropenia. Ann Biol Clin (Paris). 2018 Dec 1;76(6):651-658. English.