Post przerywany a Hashimoto – korzyści, zagrożenia i praktyczne wskazówki

min. czytania

Jeśli zmagasz się z chorobą Hashimoto, prawdopodobnie poszukujesz alternatywnych metod, które mogłyby wspomóc Twoje leczenie i poprawić samopoczucie. W ostatnich latach post przerywany zyskał ogromną popularność jako sposób na regulację wagi, poprawę metabolizmu i redukcję stanów zapalnych. Jednak przy schorzeniach tarczycy wprowadzanie takich zmian wymaga szczególnej ostrożności. Sprawdź, co warto wiedzieć o poście przerywanym przy Hashimoto i jak bezpiecznie wdrożyć tę strategię żywieniową, jeśli zdecydujesz się na taki krok.

Na czym polega post przerywany?

Post przerywany to nie tyle dieta, ile metoda organizacji posiłków w ciągu doby. Zamiast skupiać się na tym, co jesz, koncentrujesz się na tym, kiedy jesz. Istnieje kilka popularnych schematów:

• Metoda 16/8 – najpopularniejszy wariant, gdzie przez 16 godzin powstrzymujesz się od jedzenia, a posiłki spożywasz w 8-godzinnym oknie czasowym (np. między 12:00 a 20:00)
• Dieta 5:2 – przez pięć dni tygodnia jesz normalnie, a przez dwa ograniczasz kalorie do około 500-600 dziennie
• Plan 12:12 – łagodniejsza wersja, idealna dla początkujących, z 12-godzinnym postem (np. od 20:00 do 8:00)

Podczas postu Twój organizm przechodzi przez kilka faz metabolicznych – najpierw zużywa zapasy glikogenu, a następnie zaczyna spalać tłuszcz. Przy dłuższych postach może dojść do ketozy i aktywacji procesu autofagii, czyli mechanizmu usuwania uszkodzonych komórek.

Jak post wpływa na tarczycę?

Tarczyca pełni kluczową funkcję w regulacji metabolizmu całego organizmu. Gdy wprowadzasz post przerywany, w Twoim układzie hormonalnym zachodzą istotne zmiany:

• Wpływ na hormony tarczycy – podczas postu może dochodzić do zmniejszenia konwersji T4 do T3 (aktywnej formy hormonu tarczycy)
• Zmiany w stężeniu TSH – dłuższe okresy bez jedzenia mogą tymczasowo obniżyć stężenie tyreotropiny
• Spowolnienie metabolizmu – organizm może wejść w tryb „oszczędzania energii”

U osób ze zdrową tarczycą te adaptacje są zazwyczaj przejściowe i odwracalne. Problem pojawia się, gdy tarczyca już funkcjonuje nieprawidłowo, jak w przypadku choroby Hashimoto.

Post przerywany a Hashimoto

Hashimoto to schorzenie autoimmunologiczne, w którym układ odpornościowy atakuje komórki tarczycy, prowadząc do stanu zapalnego i stopniowego uszkodzenia gruczołu. Efektem jest najczęściej niedoczynność tarczycy, która manifestuje się takimi objawami jak chroniczne zmęczenie, problemy z koncentracją, wypadanie włosów czy zwiększona wrażliwość na zimno.

Wpływ postu przerywanego na przebieg choroby Hashimoto nie jest jednoznaczny i zależy od wielu indywidualnych czynników:

• stopnia uszkodzenia tarczycy,
• aktualnej dawki leków,
• ogólnego stanu zdrowia,
• poziomu stresu,
• jakości snu.

Potencjalne korzyści z postu przerywanego przy Hashimoto

Post przerywany może przynieść szereg korzyści osobom z Hashimoto, choć nie są one gwarantowane dla każdego:

• Zmniejszenie stanów zapalnych. Badania pokazują, że post przerywany może obniżać poziom markerów zapalnych w organizmie. Ponieważ Hashimoto to choroba o podłożu zapalnym, ten efekt może potencjalnie łagodzić jej przebieg.
• Regulacja odpowiedzi autoimmunologicznej. Post może wspierać „resetowanie” układu odpornościowego poprzez stymulację autofagii – procesu usuwania uszkodzonych komórek. Może to potencjalnie ograniczać intensywność autoagresji charakterystycznej dla Hashimoto.
• Poprawa wrażliwości na insulinę. Insulinooporność często towarzyszy chorobom tarczycy. Post przerywany może zwiększać wrażliwość komórek na insulinę, co pośrednio wspiera funkcje tarczycy poprzez zmniejszenie obciążenia metabolicznego.
• Optymalizacja pracy mitochondriów. Post stymuluje biogenezę mitochondriów i zwiększa ich wydajność, co może przekładać się na więcej energii – a to szczególnie ważne przy zmęczeniu typowym dla niedoczynności tarczycy.
• Wsparcie mikrobiomu jelitowego. Jelita odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego, a zaburzenia mikrobioty są często obserwowane u osób z chorobami autoimmunologicznymi. Post przerywany może wspierać odbudowę korzystnych mikroorganizmów jelitowych oraz zmniejszać ilość drobnoustrojów patogennych. Regularne przerwy w jedzeniu dają czas na regenerację śluzówki jelit i sprzyjają równowadze mikrobiologicznej, co może łagodzić stany zapalne i wspierać prawidłową odpowiedź immunologiczną. Lepszy stan mikrobiomu jelitowego to nie tylko lepsze trawienie, ale także potencjalne zmniejszenie intensywności reakcji autoimmunologicznej. 

Możliwe zagrożenia postu przerywanego przy Hashimoto

Post przerywany nie jest pozbawiony ryzyka dla osób z Hashimoto: Jakie są jego wady?

• Nasilenie objawów niedoczynności. Okresowy spadek poziomu T3 podczas postu może pogłębić objawy niedoczynności tarczycy – zmęczenie, spowolnienie metabolizmu, problemy z koncentracją czy uczucie zimna.
• Komplikacje w przyjmowaniu leków. Lewotyroksynę (np. Euthyrox, Letrox) należy przyjmować na czczo, 30-60 minut przed pierwszym posiłkiem. Przy zmienionym harmonogramie posiłków może być trudniej zachować optymalny schemat.
• Podwyższone stężenie kortyzolu. Zbyt długie okresy głodówki mogą zwiększać poziom kortyzolu (hormonu stresu), co może zaostrzać objawy Hashimoto i nasilać reakcje autoimmunologiczne.
• Ryzyko niedoborów żywieniowych. Przy ograniczonym oknie żywieniowym może być trudniej dostarczyć wszystkie niezbędne składniki odżywcze, szczególnie te kluczowe dla tarczycy: selen, cynk, żelazo, witaminę D czy odpowiednie ilości jodu.

Jak bezpiecznie wprowadzić post przerywany przy Hashimoto?

Jeśli zdecydujesz się wypróbować post przerywany, warto stosować się do kilku zasad.

Rozpocznij od najmniej restrykcyjnego schematu 12:12 (12 godzin jedzenia, 12 godzin postu). Dopiero gdy Twój organizm się zaadaptuje, możesz stopniowo wydłużać okres postu.

Prowadź dziennik objawów, aby zauważyć, jak Twój organizm reaguje na zmianę. Zwróć szczególną uwagę na:

• poziom energii,
• jakość snu,
• funkcje poznawcze,
• temperaturę ciała,
• tempo bicia serca.

Przed rozpoczęciem postu przerywanego koniecznie omów swój plan z endokrynologiem. Może być konieczne dostosowanie dawek leków lub częstsze badanie parametrów tarczycy (TSH, fT3, fT4).

Pamiętaj, że post przerywany to nie głodówka! W okresie jedzenia dostarczaj organizmowi odpowiednią ilość kalorii i składników odżywczych. Przy Hashimoto szczególnie ważne jest pokrycie zapotrzebowania na:

• selen – orzechy brazylijskie, ryby morskie,
• cynk – mięso, nasiona dyni, orzechy,
• żelazo – mięso, jaja, rośliny strączkowe,
• kwasy omega-3 – tłuste ryby, olej lniany, nasiona chia,
• przeciwutleniacze – kolorowe warzywa i owoce.

Post przerywany przy Hashimoto wymaga przemyślanego podejścia. W oknie żywieniowym spożywaj regularne, pełnowartościowe posiłki bogate w białko, zdrowe tłuszcze i węglowodany złożone. Nie zapominaj o warzywach i owocach dostarczających błonnik, witaminy i przeciwutleniacze wspierające tarczycę. Unikaj pomijania posiłków lub nieplanowego podjadania – każda porcja powinna być dobrze skomponowana i dostosowana do Twoich potrzeb. Tylko wtedy post przerywany będzie bezpieczny i korzystny przy Hashimoto.

Post przerywany przy Hashimoto nie jest rozwiązaniem uniwersalnym. Dla niektórych osób może przynieść znaczącą poprawę samopoczucia, dla innych może nie być odpowiedni. Jeśli zauważysz nasilenie objawów niedoczynności, zwiększone wypadanie włosów, problemy ze snem czy nadmierne wahania nastroju – to sygnał, że trzeba zmodyfikować schemat postu lub całkowicie z niego zrezygnować.

Badania nad postem przerywanym a Hashimoto

Choroba Hashimoto zaburza naturalne funkcjonowanie tarczycy, która jest powiązana z rytmem dobowym i metabolizmem. Post przerywany to metoda żywieniowa, która może wpływać na wiele aspektów zdrowia – od rytmu dobowego, przez wrażliwość na insulinę, po stan mikrobioty jelitowej. Dla osób z Hashimoto, które często borykają się z zaburzeniami snu i problemami z wagą, te efekty mogą być znaczące. Jednak stosowanie dłuższych przerw między posiłkami wymaga ostrożności. Dlatego poznaj więcej faktów na temat postu przerywanego w chorobie Hashimoto, które można znaleźć w badaniach naukowych:

1. Wiele osób z Hashimoto zmaga się również z insulinoopornością. Choć post przerywany może łagodzić stany zapalne i poprawiać mikrobiom jelitowy, brakuje badań oceniających jego bezpośredni wpływ na tarczycę. Efekty są bardzo indywidualne, a niewłaściwy schemat może pogorszyć samopoczucie, obniżyć energię i zaburzyć gospodarkę hormonalną. Przy chorobach autoimmunologicznych jak Hashimoto, zmiany w odżywianiu należy wprowadzać ostrożnie, po konsultacji z lekarzem, który oceni bezpieczeństwo wybranej formy postu [1].
2. Badania pokazują, że zarówno post co drugi dzień, jak i codzienne ograniczanie kalorii są skuteczne w odchudzaniu przy subklinicznej niedoczynności tarczycy, z podobnymi efektami w obu grupach. Osoby stosujące post osiągnęły nieco lepszą wrażliwość na insulinę. Co ważne, stężenie hormonów tarczycy pozostało stabilne, dowodząc bezpieczeństwa obu metod. Oznacza to, że nawet przy problemach hormonalnych można bezpiecznie redukować masę ciała, pod warunkiem świadomego podejścia i najlepiej pod opieką specjalisty [2].
3. Inne badanie wykazało, że post przerywany może obniżać poziom trójjodotyroniny (T3) – aktywnego hormonu tarczycy kontrolującego metabolizm i produkcję energii. U pacjentów z Hashimoto, już zmagających się z zaburzeniami hormonalnymi, taki spadek może pogłębiać objawy niedoczynności: chroniczne zmęczenie, problemy z koncentracją i trudności z odchudzaniem. Zbyt długie przerwy między posiłkami mogą dodatkowo zaburzać równowagę hormonalną organizmu. Dlatego osoby z Hashimoto powinny zachować ostrożność wobec restrykcyjnych form postu przerywanego, unikać skrajnych schematów i koniecznie skonsultować wszelkie zmiany żywieniowe z lekarzem [3].

FAQ

Czy post przerywany może pogorszyć stan tarczycy?

U niektórych osób długie okresy bez jedzenia mogą spowolnić metabolizm i wpłynąć na stężenie hormonów tarczycy. Jeśli zauważysz pogorszenie samopoczucia, warto skonsultować się z lekarzem i rozważyć modyfikację schematu.

Jak długo stosować post przerywany przy Hashimoto?

Nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi. Niektórzy stosują post przerywany przez długi czas, inni cyklicznie np. kilka tygodni postu, a potem powrót do regularnego harmonogramu posiłków. Warto eksperymentować i obserwować reakcję organizmu.

Czy istnieją alternatywy dla postu przerywanego przy Hashimoto?

Tak! Możesz skupić się na diecie przeciwzapalnej bogatej w antyoksydanty, eliminacji pokarmów, na które możesz być wrażliwy (np. gluten, nabiał), oraz regularnej aktywności fizycznej dostosowanej do Twoich możliwości.

Podsumowanie

Post przerywany może być wartościowym sposobem odżywiania dla osób z Hashimoto, ale wymaga indywidualnego podejścia, ostrożności i uważnej obserwacji. Najważniejsze to wprowadzać zmiany stopniowo, dbać o pełnowartościowe odżywianie w okresie jedzenia i ściśle współpracować z lekarzem. Warto pamiętać, że to, co działa dla jednej osoby, niekoniecznie będzie odpowiednie dla drugiej. Słuchaj swojego ciała – to ono najlepiej podpowie Ci, czy post przerywany to dobre rozwiązanie właśnie dla Ciebie.

Zobacz także

Hashimoto – objawy, przyczyny i metody leczenia

Post przerywany w insulinooporności – czy dieta IF to skuteczna metoda?

Bibliografia

1. Barati M, Ghahremani A, Namdar Ahmadabad H. Intermittent fasting: A promising dietary intervention for autoimmune diseases. Autoimmun Rev. 2023 Oct;22(10):103408.  
2. Akasheh RT, Kroeger CM, Trepanowski JF, Gabel K, Hoddy KK, Kalam F, Cienfuegos S, Varady KA. Weight loss efficacy of alternate day fasting versus daily calorie restriction in subjects with subclinical hypothyroidism: a secondary analysis. Appl Physiol Nutr Metab. 2020 Mar;45(3):340-343.  
3. Kim BH, Joo Y, Kim MS, Choe HK, Tong Q, Kwon O. Effects of Intermittent Fasting on the Circulating Levels and Circadian Rhythms of Hormones. Endocrinol Metab (Seoul). 2021 Aug;36(4):745-756.