Potas - właściwości, źródła w diecie i wpływ na zdrowie

min. czytania

Potas jest kluczowym składnikiem mineralnym, który odgrywa istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Niedobór potasu w diecie może prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych. Mogą one  mieć poważne konsekwencje dla organizmu. Zrozumienie roli potasu oraz zapewnienie odpowiedniej ilości tego składnika w diecie jest niezwykle istotne dla utrzymania dobrego zdrowia. Dlatego należy zadbać o prawidłową podaż tego składnika mineralnego wraz z dietą. Dobrym źródłem potasu są warzywa, owoce, orzechy i pełnoziarniste produkty zbożowe.

Panuje powszechne przekonania, że dieta dostarcza wszystkich niezbędnych składników mineralnych. Często jednak bywa tak, że przez niewłaściwe wybory żywieniowe, jest niedoborowa, w tym również w potas. Ten niezwykle ważny składnik mineralny jest fundamentem dla wielu kluczowych funkcji w organizmie. Jego odpowiednie stężenie jest niezbędne do utrzymania optymalnego zdrowia.

Niedobór potasu, podobnie jak jego nadmiar, może skutkować różnymi zaburzeniami. Wpływają one nie tylko na samopoczucie, ale również mogą stanowić zagrożenie dla życia. Zrozumienie, jak utrzymać właściwe stężenie potasu we krwi, poznanie źródeł tego składnika mineralnego w diecie oraz świadomość, kiedy konieczne jest badanie jego stężenia, są kluczowe dla zapobiegania hipokaliemii i hiperkaliemii, a tym samym dla zachowania równowagi elektrolitowej i ogólnego stanu zdrowia.

Jakie są objawy niedoboru potasu i jakie mogą być jego skutki dla zdrowia?

Niedobór potasu, znany również jako hipokaliemia, może prowadzić do szeregu niepokojących objawów i poważnych skutków zdrowotnych. Objawy niedoboru potasu mogą być subtelne. Jednak gdy nie zostaną uzupełnione w odpowiednim momencie, mogą być przyczyną poważnych konsekwencji zdrowotnych. . Do najczęściej obserwowanych wczesnych symptomów niedoboru tego pierwiastka należą zmęczenie, zmiany nastrojów, zaburzenia trawienia, osłabienie mięśni, skurcze oraz mrowienie.

Obniżona zawartość potasu w organizmie może być również przyczyną zaburzeń w funkcjonowaniu serca, prowadząc do arytmii, co natomiast stanowi poważne zagrożenie dla życia.

Dzienne zapotrzebowanie na potas wynosi około 3500-4700 mg, a jego niedobory mogą być korygowane poprzez dietę bogatą w potas lub suplementację, po konsultacji z lekarzem.

Rola potasu w organizmie a wpływ nadmiaru na zdrowie

Mając na uwadze rolę potasu w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania organizmu, nie można ignorować ryzyka związanego z jego nadmiarem, znanym jako hiperkaliemia. Nadmiar potasu w organizmie może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Przykładem są zaburzenia pracy serca, które mogą być niebezpieczne dla życia. Dodatkowo mogą wystąpić nudności i wymioty, mrowienie, drętwienie i paraliż mięśni oraz ból w klatce piersiowej.

Dlatego osoby, które są w grupie ryzyka (np. przyjmują leki, które ograniczają wydalanie potasu lub mają choroby nerek), powinny monitorować jego stężenie we krwi. Dzienne dostarczanie potasu wraz z dietą lub suplementacją, powinno być zrównoważone i dopasowane do indywidualnych potrzeb, aby uniknąć zarówno jego nadmiaru, jak i niedoboru.

Wpływ potasu na nadciśnienie tętnicze

Niedobór potasu ma istotny wpływ na ciśnienie tętnicze oraz rozwój nadciśnienia tętniczego. Jest on bowiem niezbędny do utrzymania równowagi elektrolitowej, która odgrywa ważną  rolę w regulacji tego parametru. Kiedy stężenie potasu jest zbyt niskie i nie dostarczamy odpowiedniej ilości tego składnika wraz z dietą lub/i suplementacją, organizm może zatrzymywać więcej sodu. Prowadzi to do zwiększenia objętości krwi i podwyższenia ciśnienia tętniczego.

Potas pomaga w rozszerzaniu naczyń krwionośnych, co ułatwia przepływ krwi i obniża ciśnienie. Niedobór potasu może powodować zwężenie naczyń krwionośnych, zwiększając opór przepływu krwi i podnosząc ciśnienie.

Potas wpływa również na funkcjonowanie nerek, które odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia tętniczego krwi. Niedobór potasu może zaburzać zdolność nerek do wydalania sodu, co prowadzi do jego retencji i wzrostu ciśnienia. Jego niskie stężenia mogą mieć wpływ na działanie aldosteronu, hormonu regulującego gospodarkę sodu i potasu w organizmie. Zwiększona aktywność aldosteronu w odpowiedzi na niskie stężenie potasu może prowadzić do retencji sodu i wody, co z kolei podnosi ciśnienie tętnicze krwi.

Osoby z nadciśnieniem tętniczym powinny spożywać odpowiednią ilość potasu wraz z dietą. Jak pokazują badania, przyczynia się on do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. Dlatego w diecie należy uwzględnić produkty, które są jego źródłem. Zaliczyć do nich można: owoce (banany, awokado, suszone owoce, morele), ziemniaki, warzywa (zielone warzywa liściaste, pomidory, buraki i dynie), nasiona roślin strączkowych, orzechy, nasiona i pestki oraz pełnoziarniste produkty zbożowe [1,2,3].

Źródła potasu w diecie: jak zapobiegać hipokaliemii?

Zapobieganie hipokaliemii wymaga świadomego włączania do diety produktów bogatych w potas, które są kluczowe dla utrzymania jego prawidłowego stężenia w organizmie. Źródła potasu w diecie to przede wszystkim owoce takie jak banany, pomarańcze, kiwi, a także warzywa, w tym szpinak, pomidory, zielone warzywa liściaste, nasiona roślin strączkowych i ziemniaki.

Nie można zapominać o orzechach, nasionach słonecznika oraz produktach pełnoziarnistych, które również są cennym źródłem tego składnika mineralnego. Regularne spożywanie wymienionych produktów pomaga w utrzymaniu prawidłowego stężenia potasu. Jest to niezbędne do zapobiegania skutkom jego niedoboru, takim jak osłabienie mięśni, zmęczenie czy zaburzenia rytmu serca.

Do zapobiegania hipokaliemii ważne jest również unikanie nadmiernego spożycia produktów i substancji, które mogą prowadzić do utraty potasu z moczem. Należą do nich niektóre leki moczopędne oraz nadmierne spożycie alkoholu i kofeiny. W przypadku osób stosujących leki diuretyczne warto rozważyć stosowanie diuretyków oszczędzających potas. Minimalizują  one ryzyko utraty tego cennego składnika mineralnego.

Dzienne zapotrzebowanie na potas dla dorosłego człowieka wynosi około 3500-4700 mg, a jego odpowiednia ilość w diecie jest kluczowa nie tylko dla zapobiegania hipokaliemii, ale też dla regulacji ciśnienia tętniczego oraz utrzymania prawidłowego poziomu pH komórek.

Badanie stężenia potasu we krwi: kiedy jest konieczne?

Monitorowanie stężenia potasu we krwi jest niezbędne w wielu sytuacjach klinicznych, zwłaszcza gdy istnieje podejrzenie nadmiaru lub niedoboru tego pierwiastka. Badanie potasu jest zalecane osobom chorującym na choroby nerek, serca, a także tym, którzy stosują leki diuretyczne mogące wpływać na stężenie potasu.

Objawy nadmiaru potasu, takie jak osłabienie mięśni, zmęczenie, a nawet zaburzenia rytmu serca, wymagają natychmiastowego oznaczenia jego stężenia, aby zapobiec poważnym konsekwencjom zdrowotnym.

Z kolei niskie stężenia potasu mogą prowadzić do hipokaliemii, która objawia się osłabieniem, skurczami mięśni oraz problemami z układem nerwowym. Dlatego regularne badanie stężenia potasu są niezbędne dla osób z grupy ryzyka. Pozwala to na utrzymanie jego prawidłowych stężeń w organizmie, co jest kluczowe dla zapewnienia optymalnego funkcjonowania wielu procesów życiowych.

Normy potasu we krwi mieszczą się zazwyczaj w przedziale 3,5-5,0 mmol/l, a każde odchylenie od tych wartości wymaga konsultacji medycznej i ewentualnej korekty diety lub leczenia. Pamiętaj jednak, aby zawsze odchylenia w jego stężeniu konsultować ze specjalistą, ponieważ mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia.

Rola potasu w utrzymaniu równowagi elektrolitowej i zapobieganiu hiperkaliemii

Potas jest niezbędny dla utrzymania równowagi elektrolitowej w organizmie. Jest to istotne dla wielu procesów życiowych, w tym dla prawidłowego funkcjonowania mięśni i przewodnictwa nerwowego. Potas bierze udział w regulacji poziomu wody, a także w utrzymaniu odpowiedniego ciśnienia osmotycznego i równowagi kwasowo-zasadowej. Zbyt niskie lub zbyt wysokie stężenie potasu we krwi może prowadzić do poważnych zaburzeń, w tym do arytmii serca, co podkreśla znaczenie monitorowania i regulowania ilości potasu w organizmie.

Badania nad potasem

Potas jest jednym z najważniejszych składników mineralnych w organizmie człowieka. Jest to trzeci pod względem ilości pierwiastek mineralny w ciele, po wapniu i fosforze. Nic więc dziwnego, że jest tematem licznych badań naukowych. Poznaj kilka ciekawostek na jego temat:

1. Nadciśnienie tętnicze jest główną przyczyną chorób układu krążenia. Naturalne terapie na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi obejmują redukcję masy ciała, obniżenie spożycia sodu i zwiększenie spożycia potasu wraz z dietą [4].
2. Dieta DASH jest modelem żywieniowym, który bazuje na spożyciu nieprzetworzonej żywności, w tym dużej ilości warzyw i owoców oraz ograniczeniu produktów będących źródłem sodu. Przeprowadzono badanie, w którym uczestnikom przez 11 tygodni zalecono stosowanie diety DASH. Już po 2 tygodniach zaobserwowano obniżenie ciśnienia tętniczego krwi po stosowaniu tego modelu żywieniowego w porównaniu do osób stosujących dietę zachodnią (bazującą na przetworzonych produktach) [4,5].
3. Owoce i warzywa, zwłaszcza ziemniaki, są doskonałym źródłem potasu i odgrywają ważną rolę w ochronie przed nadciśnieniem. Możliwe, że wpływają też na poprawę zdrowia kości [6].

Podsumowanie

Badanie stężenia potasu we krwi jest ważne nie tylko dla osób z niedoborem. Jest instotne również dla tych, którzy mogą mieć do czynienia z nadmiarem potasu w organizmie. To też może mieć negatywny wpływ na zdrowie. Dlatego osoby narażone na jego wahania, powinny zachować szczególną ostrożność. Wśród osób z grupy ryzyka, można wymienić osoby stosujące diuretyki, mające choroby nerek oraz inne zaburzenia, które mogą wpływać na zaburzenia w stężeniach tego pierwiastka w organizmie. Normy potasu we krwi mieszczą się w przedziale 3,5-5,0 mmol/l. Utrzymanie tego składnika mineralnego w tych granicach jest niezbędne dla ochrony przed skutkami zarówno niedoboru, jak i nadmiaru.

FAQ’s

Jakie są skutki niedoboru potasu dla organizmu?

Skutki niedoboru potasu, czyli hipokaliemii, mogą być poważne dla zdrowia. Niskie stężenie potasu w organizmie może prowadzić do osłabienia mięśni, zmęczenia, zaburzeń rytmu serca. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do zatrzymania akcji serca. Niedobór potasu może również powodować problemy z funkcjonowaniem układu nerwowego oraz trawienia. W efekcie mogą wystąpić zaparcia i bóle brzucha. Dodatkowo u osób z zaburzeniami w stężeniu tego pierwiastka, można zaobserwować nudności, wymioty i znaczne obniżenie ciśnienia tętniczego krwi.

Jakie mogą być skutki nadmiaru potasu w organizmie?

Nadmiar potasu w organizmie, znany jako hiperkaliemia, może być równie niebezpieczny co jego niedobór. Skutki nadmiaru potasu obejmują zaburzenia rytmu serca. Mogą być potencjalnie śmiertelne. Można też zauważyć osłabienie mięśni, problemy z oddychaniem, uczucie zmęczenia oraz parestezje (nienormalne odczucia czuciowe skórne). Wysokie stężenie potasu we krwi wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.

Jakie jest dzienne zapotrzebowanie na potas?

Dzienne zapotrzebowanie na potas dla dorosłego człowieka wynosi około 3500-4700 mg. Zapotrzebowanie to może różnić się w zależności od wieku, płci, poziomu aktywności fizycznej oraz stanu zdrowia. Dostarczanie odpowiedniej ilości potasu jest kluczowe dla utrzymania równowagi elektrolitowej, prawidłowego ciśnienia tętniczego krwi oraz funkcjonowania mięśni i układu nerwowego. Zmagasz się z jakimiś chorobami, które mogą zaburzać jego stężenie w organizmie? Pamiętaj, koniecznie skonsultuj się z lekarzem, aby ustalić jego dzienne zapotrzebowanie.

Jakie są objawy nadmiaru potasu?

Objawy nadmiaru potasu, czyli hiperkaliemii, mogą być niejednoznaczne. Obejmują osłabienie mięśni, zmęczenie, zaburzenia rytmu serca, trudności w oddychaniu, parestezje oraz w skrajnych przypadkach paraliż. Wysoki potas we krwi jest stanem wymagającym natychmiastowej konsultacji medycznej, ponieważ może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych.

Jakie badania pozwalają na ocenę poziomu potasu we krwi?

Badanie stężenia potasu we krwi jest standardowym badaniem wykonywanym w celu oceny stężenia tego elektrolitu. Badanie to, znane również jako badanie potasu, jest częścią większego panelu elektrolitów. Może on zostać zlecony w ramach rutynowych badań kontrolnych lub w sytuacjach, gdy istnieje podejrzenie zaburzeń równowagi elektrolitowej. Normy potasu we krwi mieszczą się zazwyczaj w przedziale 3,5-5,0 mmol/l. Każde odchylenie od tych wartości wymaga dalszej diagnostyki i ewentualnej interwencji medycznej.

Literatura:

1. Filippini T, Naska A, Kasdagli MI, Torres D, Lopes C, Carvalho C, Moreira P, Malavolti M, Orsini N, Whelton PK, Vinceti M. Potassium Intake and Blood Pressure: A Dose-Response Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. J Am Heart Assoc. 2020 Jun 16;9(12):e015719. 
2. Stone MS, Martyn L, Weaver CM. Potassium Intake, Bioavailability, Hypertension, and Glucose Control. Nutrients. 2016 Jul 22;8(7):444.
3. Aburto NJ, Hanson S, Gutierrez H, Hooper L, Elliott P, Cappuccio FP. Effect of increased potassium intake on cardiovascular risk factors and disease: systematic review and meta-analyses. BMJ. 2013 Apr 3;346:f1378.
4. Houston MC, Harper KJ. Potassium, magnesium, and calcium: their role in both the cause and treatment of hypertension. J Clin Hypertens (Greenwich). 2008 Jul;10(7 Suppl 2):3-11.
5. Vollmer WM, Sacks FM, Svetkey LP. New insights into the effects on blood pressure of diets low in salt and high in fruits and vegetables and low-fat dairy products. Curr Control Trials Cardiovasc Med. 2001;2(2):71-74.
6. Weaver CM. Potassium and health. Adv Nutr. 2013 May 1;4(3):368S-77S.

Zobacz także:

• Elektrolity do picia – jak je uzupełniać? Jak pełnią rolę w organizmie? Jakie są skutki odwodnienia?
• Żywienie w stanach zapalnych – antyzapalne produkty spożywcze
• Osłabienie organizmu – przyczyny, objawy, badania, dieta