Układ endokannabinoidowy - Co o nim wiemy?

Aktualizacja: 22 czerwca, 2022

min. czytania

Większość osób z pewnością kojarzy, jakie funkcje pełni układ immunologiczny, nerwowy czy hormonalny? Nasza odporność zależy od tego pierwszego, układ nerwowy reguluje pracę mózgu, zaś hormonalny między innymi wpływa na nasz nastrój. Organizm człowieka pełen jest układów, które odpowiadają za jego prawidłowe funkcjonowanie. Od pewnego czasu jednak wiadomo, iż istnieje jeden nadrzędny układ, który został odkryty całkiem niedawno, sterujący pracą wspomnianych procesów. Coraz więcej mówi się o układzie endokannabinoidowym (ECS), który jest bezpośrednio powiązany z działaniem konopi na ludzki organizm. Poznaj tajemnicę działanie olejków CBD oraz dowiedz się z czym dokładnie wiąże się wpływ kannabinoidów na naszą biochemię.  

Czym jest układ endokannabinoidowy?

Naukowcy prowadzący badania nad wpływem konopi na ludzki organizm zapewne nie spodziewali się skali odkrycia, jakie w ten sposób się dokonało. Badania potwierdziły obecność w naszym organizmie układu endokannabinoidowego, który uruchamiany jest pod wpływem kannabinoidów produkowanych przez nasz organizm oraz tych dostarczanych z zewnątrz (pochodzących głównie z konopi). Dowiedz się, czym jest układ kannabinoidowy, poznaj jego działanie i przeczytaj, jaki wpływ ma jego odkrycie na nasze zdrowie. 

Na samym początku rozważań na temat układu endokannabinoidowego należy zaznaczyć, że nauka w dalszym ciągu nie odkryła wszystkich jego mechanizmów działania. Intensywne badania pozwoliły jednak ustalić kilka faktów dotyczących wpływu kannabinoidów na ludzki organizm. Faktem jest, że w ludzkim ciele znajdują się receptory kannabinoidowe CB1 oraz CB2, a także to, że nasz organizm produkuje neuroprzekaźniki, pobudzające wspomniane wcześniej receptory do określonych reakcji. O równowadze wszystkich układów w ciele człowieka, zwanej homeostazą, mówiono już wcześniej, jednak dopiero odkrycie układu endokannabinoidowego pokazało, że utrzymanie tej subtelnej, biochemicznej harmonii w ciele może być prostsze, niż się to wydawało. Dotychczasowe badania sugerują, iż ECS jest jednym z najważniejszych systemów biologicznych, który odgrywa ogromną rolę w wielu procesach zachodzących w organizmie. Posiada on dominującą funkcję w regulowaniu mechanizmów związanych z funkcjonowaniem różnych układów w ciele człowieka, równoważąc wszelkie procesy neurohormonalne i neuroimmunologiczne.

Główne obszary, które reguluje ECS to:

• odczuwanie bólu,
• poczucie głodu i sytości,
• funkcjonowanie układu pokarmowego,
• kontrola funkcji motorycznych,
• gospodarka energetyczna,
• motywacja do działania, pamięć, nastrój,
• relaks i sen,
• czynności układu immunologicznego.

Naukowcy udowodnili, że układ endokannabinoidowy posiada właściwości stymulujące i regulujące poszczególne procesy i czynności życiowe zachodzące w naszym organizmie. Gdy ECS, monitorując układy wewnętrzne w naszym ciele, wykryje brak równowagi w jakimś obszarze, stymuluje uwolnienie kannabinoidów, które mają za zadanie uregulować dany problem. 

Kananabinoidy endogenne i egzogenne

Jak sama nazwa wskazuje, układ endokannabinoidowy jest układem wewnętrznym, choć receptory komórek mogą być pobudzane także przez substancje dostarczane z zewnątrz, zwane egzokannabinoidami. Najbardziej znanym źródłem występowania egzokannabinoidów są właśnie konopie, w szczególności zaś tetrahydrokannabinol (THC) i kannabidiol (CBD). Produkty z CBD znajdują się tutaj.

Na drugim biegunie mamy kannabinoidy endogenne, czyli te, które nasz organizm produkuje we własnym zakresie. Najważniejsze, zbadane i rozpoznane na dzień dzisiejszy substancje to m.in.: anandamid, znajdujący się w wielu częściach ludzkiego ciała z wyłączeniem mózgu, oraz 2-AG, którego największe ilości znajdują się właśnie w obszarze mózgowym. Endokannabinoidy są niczym innym jak tylko neuroprzekaźnikami, pełniącymi niepodważalną funkcję dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Dzięki temu, że pobudzają one receptory kannabinoidowe, regulacji podlegają najważniejsze procesy życiowe, niezbędne do prawidłowego działania naszego organizmu. Zdaniem wielu naukowców, m.in. Ethana Russo, niedostateczna ilość kannabinoidów może poważnie zaburzać funkcjonowanie naszego organizmu, co może prowadzić do rozwoju groźnych chorób.

Receptory CB1 i CB2

Jak już wcześniej wspominaliśmy, kannabinoidy endogenne i egzogenne pobudzają receptory komórkowe znajdujące się w naszym organizmie. Receptory te dzielą się na dwie podstawowe grupy: CB1 i CB2. Receptory CB1 występują w przeważającej ilości w rejonach mózgu, takich jak hipokamp, kora mózgowa czy podwzgórze, a także w tkance tłuszczowej czy komórkach mięśni szkieletowych. To właśnie one w dużym stopniu decydują o naszej gospodarce energetycznej, nastroju, procesach zapamiętywania i uczenia się oraz – z uwagi na fakt, że znajdują się także w zakończeniach nerwowych – odczuwania bólu. Receptory typu pierwszego to najliczniej występujące receptory neuronalne w ciele człowieka. Z kolei receptory CB2 znajdują się głównie w systemie immunologicznym, czyli wszystkich rodzajach komórek odpornościowych, a także w śledzionie i grasicy. Główną funkcją receptorów typu drugiego jest uwalniania prozapalnych i przeciwzapalnych cytokin, co bezpośrednio wpływa na funkcjonowanie naszej odporności i procesu oczyszczania organizmu z toksyn. 

Jak działa układ endokannabinoidowy?

Głównym celem układu endokannabinoidowego jest utrzymanie stabilnego środowiska wewnętrznego, czyli równowagi wszystkich układów w naszym organizmie, pomimo wahań w otoczeniu zewnętrznym. Stan, w którym wszystkie układy w naszym ciele działają prawidłowo nazywamy homeostazą. Zasada działania układu opiera się na aktywności endokannabinoidów i ich wpływaniu na poszczególne receptory zlokalizowane w błonie komórkowej tkanek różnych układów. Zachowują się one inaczej niż poznane do tej pory neuroprzekaźniki, są uwalniane tylko wtedy, gdy ciało ich potrzebuje, działają jak regulatory i neuromodulatory. W przypadku, gdy w naszym organizmie dzieje się coś złego, na przykład dochodzi do uszkodzenia jakiejś tkanki lub infekcji, EKAN (układ endokannabinoidowy) reaguje na to wzmożeniem produkcji endokannabinoidów, które aktywując odpowiednie receptory, stymulują pożądaną reakcję chemiczną w organizmie, by proces fizjologiczny przywrócić do równowagi.

Układ endokannabinoidowy, a nasze zdrowie

Oprócz podstawowych funkcji układu endokannabinoidowego, takich jak regulacja podstawowych czynności życiowych na czele z przemianą materii, snem czy bólem, układ ten oddziałuje również na wiele innych procesów, począwszy od stymulowania naszej pamięci, poprzez kontrolę trawienia, aż po apetyt czy płodność. Trwające aktualnie badania dotyczą także wpływu kannabinoidów egzogennych, w szczególności zaś wpływu THC na nasz organizm. Wiadome jest, że THC wpływa na naszą psychikę, jednak w tym momencie gra toczy się o coś innego – bada się ewentualny wpływ THC na uśmierzanie bólu, leczenie astmy, a nawet chorób nowotworowych. Obecnie wiele chorób wiąże się z niedostateczną produkcją endokannabinoidów przez nasz organizm bądź ich przyśpieszonym rozkładem, co powoduje brak równowagi w ciele.

Podsumowanie

Mimo wielu niewiadomych jedno jest pewne – układ kannabinoidowy w naszym organizmie nie tylko istnieje, ale także pełni niezwykle ważną funkcję. Można więc być pewnym, że jeszcze niejednokrotnie usłyszymy o efektach badań naukowców, którzy co rusz informują świat o nowo odkrytych rodzajach kannabinoidów oraz ich wpływie na poszczególne procesy zachodzące w naszym ciele. Potencjalny wpływ tego układu na regulowanie procesów życiowych, w tym patologii obecnych w chorym ciele, stanowi niezwykle obiecujący kierunek badań i niesie wielkie nadzieje dla wielu chorych. 

Warto przeczytać

Ekstrakcja z konopi. Rodzaje ekstrakcji konopnej.

Interakcje między CBD a lekami.

Bibliografia

1. 1. Hui-Chen Lu and Ken Mackie „An introduction to the endogenous cannabinoid system” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4789136/
   2. Harvard Health Publishing „The endocannabinoid system: Essential and mysterious” https://www.health.harvard.edu/blog/the-endocannabinoid-system-essential-and-mysterious-202108112569
   3. The Endocannabinoid System as an Emerging Target of Pharmacotherapy, P. Pacher, S. Batkai, G. Kunos, Pharmacol Rev. 2006 Sep; 58(3): 389–462.