Wahania nastroju: przyczyny, skutki i strategie radzenia sobie

Aktualizacja: 15 grudnia, 2023

min. czytania

Wahania nastroju są naturalną częścią naszego życia. Według definicji, wahania nastroju to zmiany w naszym emocjonalnym stanie, które mogą wystąpić nagle i bez wyraźnej przyczyny. Mogą być łagodne, jak chwilowe uczucie smutku czy radości, lub ekstremalne, prowadząc do gwałtownych zmian w zachowaniu i samopoczuciu. Te nagłe zmiany nastroju mogą być spowodowane wieloma czynnikami, w tym stresem, dietą, brakiem snu, a nawet zmianami hormonalnymi.

W tym artykule przyjrzymy się bliżej temu, co powoduje wahania nastroju, jak mogą one wpływać na nasze życie i jak sobie z nimi radzić. Czy są one oznaką poważniejszego problemu, takiego jak nerwica, czy też są naturalną częścią ludzkiego doświadczenia? Jak możemy złagodzić te huśtawki emocjonalne i żyć pełniejszym, spokojniejszym życiem? Zapraszamy do lektury.

Częsta zmiana nastroju – przyczyny

Zanim zaczniemy mówić o tym, jak radzić sobie z wahaniami nastroju, ważne jest, aby zrozumieć, co je powoduje. Przyczyny są różne i mogą być związane z wieloma aspektami naszego życia, od naszej diety po nasze zdrowie psychiczne.

Często wahania nastroju są naturalną reakcją na wydarzenia w naszym życiu. Na przykład, możemy czuć się szczęśliwi i podekscytowani na wieść o awansie w pracy, ale smutni i rozczarowani, gdy coś nie idzie po naszej myśli. Te naturalne huśtawki nastrojów są wpisane w nasz życiorys. 

Jednak niektóre wahania nastroju mogą być spowodowane czynnikami, które nie są tak oczywiste. Mogą one wynikać z problemów zdrowotnych, takich jak zaburzenia hormonalne, choroby psychiczne, a nawet skutki uboczne niektórych leków. W niektórych przypadkach, osoby doświadczające gwałtownych zmian nastroju mogą cierpieć na nerwicę lub inne poważne zaburzenia psychiczne.

W kolejnych sekcjach przyjrzymy się bliżej niektórym z tych przyczyn.

Zmiany w mózgu

Mózg jest niezwykle złożonym organem, który reguluje wszystko, od naszych podstawowych funkcji życiowych, takich jak oddychanie, po nasze emocje i odczucia. Dlatego nie jest zaskakujące to, że różne stany mózgu mogą mieć wpływ na nasze wahania nastroju. Różne czynniki, takie jak zaburzenia chemiczne, demencja, guzy mózgu czy urazy głowy, mogą prowadzić do znacznych zmian w naszym nastroju.

Brak równowagi chemicznej w mózgu

Nasz mózg działa dzięki delikatnej równowadze chemicznej. Neuroprzekaźniki, takie jak serotonina, dopamina i noradrenalina, pomagają regulować nasz nastrój. Kiedy ta równowaga jest zaburzona, może to prowadzić do nagłych zmian. Na przykład, niski poziom serotoniny jest często związany z depresją.

Demencja

Demencja to stan, który prowadzi do pogorszenia funkcji mózgu, w tym pamięci, myślenia, zachowania i zdolności do wykonywania codziennych czynności. Osoby z demencją mogą doświadczać wahań nastroju, które mogą być trudne do przewidzenia i zarządzania.

Guz mózgu

Guz mózgu to masa komórek, które rosną w niekontrolowany sposób. W zależności od lokalizacji i wielkości guza, może on wpływać na różne funkcje mózgu, w tym na regulację nastroju. Osoby z guzami mózgu mogą doświadczać gwałtownych huśtawek nastrojów.

Urazy głowy

Urazy głowy, takie jak wstrząsy mózgu, mogą powodować szereg problemów, w tym wahania nastroju. Urazy mogą uszkodzić obszary mózgu odpowiedzialne za regulację emocji, prowadząc do zmienności nastroju, agresji, depresji lub innych problemów emocjonalnych.

Przyczyny hormonalne

Hormony odgrywają kluczową rolę w regulacji naszych emocji. Są to substancje chemiczne produkowane przez nasze ciało, które wpływają na różne procesy, od regulacji apetytu i snu po nasze nastroje i emocje. Różne stany hormonalne, które naturalnie występują w naszym życiu, mogą prowadzić do wahań nastroju. Te wahania mogą być szczególnie intensywne w okresach gwałtownych zmian hormonalnych, takich jak dojrzewanie, ciąża czy menopauza.

Okres dojrzewania

Dojrzewanie to czas intensywnych zmian hormonalnych. W tym okresie poziomy hormonów, takich jak estrogen i testosteron, gwałtownie wzrastają, co może prowadzić do silnych wahań nastroju. Młodzież w okresie dojrzewania może doświadczać gwałtownych zmian nastroju, które mogą być trudne do przewidzenia i trudno sobie z nimi radzić. Te zmiany mogą wpływać na ich samopoczucie, zachowanie i relacje z innymi.

Zespół napięcia przedmiesiączkowego

Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS) to zbiór objawów, które występują tydzień lub dwa przed menstruacją. Hormonalne zmiany, które zachodzą w tym czasie, mogą prowadzić do wahań nastroju, które mogą być intensywne i trudne do opanowania. Objawy PMS mogą obejmować zmęczenie, drażliwość, zmiany apetytu i depresję. Te objawy zwykle ustępują po rozpoczęciu menstruacji.

Ciąża

Ciąża to kolejny czas intensywnych zmian hormonalnych. Wzrost poziomu hormonów, takich jak progesteron i hCG, może prowadzić do wahań nastroju. Niektóre kobiety w trakcie ciąży mogą doświadczać intensywnych emocji, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. Te wahania nastroju mogą być szczególnie intensywne w pierwszym trymestrze, ale mogą występować przez całą ciążę.

Przekwitanie

Przekwitanie, znane również jako menopauza, to czas, kiedy kobieta przestaje mieć miesiączki. Spadek poziomu estrogenów, który występuje podczas menopauzy, może prowadzić do wahań nastroju. Niektóre kobiety mogą doświadczać depresji, lęku, irytacji i innych zmian nastroju podczas menopauzy. Te wahania nastroju mogą być trudne do zarządzania i mogą wpływać na jakość życia.

Leki i stres, a wahania nastroju

Innymi czynnikami, które mogą wpływać na nasze wahania nastroju, są leki i stres. Wiele leków, zarówno na receptę, jak i bez recepty, może mieć wpływ na nasze emocje i nastrój. Ponadto, stres, czy to związany z pracą, rodziną, czy finansami, może prowadzić do gwałtownych zmian nastroju.

Skutki uboczne przyjmowania leków

Wiele leków może powodować wahania nastroju jako skutek uboczny. Na przykład, niektóre leki przeciwpadaczkowe, antydepresanty, hormonalne środki antykoncepcyjne, a nawet niektóre leki na wysokie ciśnienie krwi mogą powodować zmiany nastroju. Ważne jest, aby zawsze czytać ulotkę dołączoną do leku i omówić wszelkie obawy dotyczące skutków ubocznych z lekarzem lub farmaceutą.

Stres

Stres jest jednym z najczęstszych czynników wpływających na nasze nastroje. Długotrwały stres może prowadzić do przewlekłego napięcia i niepokoju, co z kolei może prowadzić do wahań nastroju. Ponadto, intensywne wydarzenia stresowe, takie jak utrata pracy czy śmierć bliskiej osoby, mogą prowadzić do gwałtownych zmian nastroju. W takich sytuacjach, może być konieczne skorzystanie z pomocy profesjonalisty, takiego jak psycholog czy psychiatra, aby nauczyć się skutecznych strategii radzenia sobie ze stresem.

Częste zmiany nastroju a choroby psychiczne

Choć wahania nastroju są częścią normalnego doświadczenia życiowego, mogą one również być symptomem różnych zaburzeń psychicznych. W takich przypadkach, wahania nastroju mogą być bardziej ekstremalne i trudne do opanowania bez profesjonalnej pomocy. 

ADHD

Zaburzenie hiperkinetyczne z deficytem uwagi (ADHD) to stan, który zazwyczaj ma swój początek w dzieciństwie i często utrzymuje się aż do dorosłości. Osoby z ADHD zmagają się z problemami koncentracji, mają trudności z kontrolą impulsów i wykazują nadmierną aktywność. Często doświadczają również wahań nastroju, które bywają intensywne i nieprzewidywalne. Takie wahania nastroju wpływają na ich zdolność do efektywnego funkcjonowania w różnych obszarach życia, takich jak szkoła, praca czy relacje interpersonalne.

Depresja

Depresja to poważne zaburzenie nastroju, które wpływa na sposób, w jaki myślimy, czujemy i radzimy sobie z codziennością. Osoby zmagające się z depresją często doświadczają intensywnych uczuć smutku, beznadziei i braku zainteresowania rzeczami, które kiedyś sprawiały im przyjemność. Intensywne i trudne do zarządzania wahania nastroju stanowią część ich życia. Wahania nastroju wpływają na ich zdolność do pracy, utrzymania relacji z innymi czy wykonywanie podstawowych czynności takich jak dbanie o swoją dietę, sen czy higienę osobistą.

Cyklofrenia, czyli choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD)

Choroba afektywna dwubiegunowa, inaczej cyklofrenia, to zaburzenie charakteryzujące się ekstremalnymi wahaniami nastroju. Osoby z diagnozą ChAD przechodzą przez fazy intensywnej radości, energii i aktywności, znane jako mania, po czym mogą gwałtownie zstępować w przepaść głębokiej depresji. Te drastyczne zmiany nastroju mogą mieć znaczący wpływ na ich zdolność do wykonywania obowiązków zawodowych, budowania i utrzymania relacji oraz dbania o własne potrzeby.

Osobowość borderline (BPS)

Osobowość borderline, często określana skrótem BPS, to zaburzenie charakteryzujące się intensywnymi wahaniami nastroju, problemami z samookaleczeniem, a także niestabilnością w relacjach, zaburzeniami postrzegania własnej osoby i problemami w zachowaniu. Osoby z diagnozą BPS często doświadczają gwałtownych zmian nastroju, które mogą trwać od kilku godzin do kilku dni. Takie wahania nastroju mogą utrudniać im utrzymanie stabilnych i zdrowych relacji z innymi.

Okresowe zaburzenie eksplozywne (IED)

Okresowe zaburzenie eksplozywne (IED) to zaburzenie, które powoduje gwałtowne wybuchy gniewu, które są nieproporcjonalne do sytuacji. Osoby z IED mogą doświadczać intensywnych wahań nastroju, które mogą prowadzić do agresywnych wybuchów. Te wybuchy mogą wpływać na ich zdolność do utrzymania relacji i funkcjonowania w społeczeństwie.

Choroba alkoholowa

Choroba alkoholowa to przewlekłe zaburzenie, które prowadzi do niezdrowego i szkodliwego spożycia alkoholu. Alkohol może mieć silny wpływ na nasz nastrój, a osoby z chorobą alkoholową mogą doświadczać intensywnych wahań nastroju. Te wahania nastroju mogą wpływać na ich zdolność do utrzymania pracy, dbania o własne potrzeby i utrzymania zdrowych relacji z innymi.

Suplementacja w stabilizowaniu nastroju

Suplementacja może odgrywać kluczową rolę w stabilizowaniu wahań nastroju. Wiele ziół i suplementów jest znanych ze swoich właściwości łagodzenia stresu, poprawy snu i ogólnego wpływu na nastrój. Pamiętaj jednak, że zawsze należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą przed rozpoczęciem jakiejkolwiek suplementacji, zwłaszcza jeśli stosujesz inne leki.

Zioła na wahania nastroju

Zioła od wieków są stosowane do łagodzenia różnych dolegliwości, w tym problemów z nastrojem. Niektóre z nich, takie jak waleriana, dziurawiec i melisa, są szczególnie znane ze swoich właściwości stabilizujących nastrój.

Waleriana

Waleriana to zioło, które jest często stosowane do łagodzenia stresu i pomocy w problemach ze snem. Badania sugerują, że może ona pomóc w stabilizowaniu nastroju poprzez promowanie relaksacji i poprawę jakości snu.

Dziurawiec

Dziurawiec jest , które jest często stosowane w leczeniu łagodnej do umiarkowanej depresji. Może on pomóc w ustabilizowaniu nastroju poprzez zwiększenie poziomu neuroprzekaźników, takich jak serotonina, które są związane z dobrym samopoczuciem.

Melisa

Melisa jest znana ze swojego działania na układ nerwowy. Związki roślinne zawarte w melisie, takie jak kwas rozmarynowy i kwas ferulowy, mają właściwości uspokajające. Mogą one wpływać na receptory w mózgu, które regulują nastrój i emocje.

Witaminy i minerały w stabilizowaniu nastroju

Witaminy i minerały odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia psychicznego i stabilizowaniu nastroju. Wiele z tych składników odżywczych jest niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania mózgu i układu nerwowego. Poprzez wpływ na produkcję neuroprzekaźników, regulację hormonalną i redukcję stanu zapalnego, witaminy i minerały mogą wspomagać równowagę emocjonalną i poprawę nastroju. Poniżej omawiamy 3 kluczowe składniki wpływające na  stabilizację nastroju.

Witamina B6

Witamina B6, znana również jako pirydoksyna, odgrywa ważną rolę w syntezie neuroprzekaźników, takich jak serotonina, dopamina i noradrenalina. Te neuroprzekaźniki są odpowiedzialne za regulację nastroju, emocji i reakcji stresowych. Brak wystarczającej ilości witaminy B6 może prowadzić do zaburzeń nastroju, a nawet wiązany jest z depresją.

Witamina B6 jest również zaangażowana w produkcję melatoniny, hormonu regulującego rytm snu i czuwania. Niedobór witaminy B6 może prowadzić zatem do problemów ze snem, zmęczenia i drażliwości.

Wprowadzanie do diety pokarmów bogatych w witaminę B6, takich jak drożdże, nasiona słonecznika, orzechy, mięso, ryby i zielone warzywa liściaste, może pomóc w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i poprawie nastroju.

Witamina D

Witamina D, znana jako „witamina słoneczna”, odgrywa ważną rolę w zdrowiu psychicznym. Uważa się, że niedobór witaminy D może być związany z występowaniem depresji i zaburzeń nastroju.

Witamina D wpływa na produkcję serotoniny, neuroprzekaźnika regulującego nastrój i emocje. Ponadto, witamina D może wpływać na wydzielanie dopaminy, która jest związana z nagrodą i motywacją.

Główne źródło witaminy D to ekspozycja na światło słoneczne. Nasze ciało jest w stanie syntetyzować witaminę D pod wpływem promieniowania UVB. Ponadto, niektóre pokarmy, takie jak tłuste ryby, żółtka jaj, wątróbka i produkty wzbogacane, zawierają pewne ilości witaminy D.

Magnez

Magnez jest minerałem, który odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu układu nerwowego. Jest on zaangażowany w produkcję i uwalnianie neuroprzekaźników, takich jak serotonina, która wpływa na nastrój i emocje.

Niedobór magnezu może prowadzić do objawów takich jak niepokój, nerwowość, drażliwość i trudności w zasypianiu. Dodatkowo, magnez jest zaangażowany w regulację stresu i odpowiedź hormonalną organizmu.

Kwasy tłuszczowe omega-3

Kwasy tłuszczowe omega-3, takie jak kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas dokozaheksaenowy (DHA), mają korzystny wpływ na zdrowie psychiczne, w tym na stabilizację nastroju.

Badania sugerują, że niski poziom omega-3 w organizmie może być związany z występowaniem depresji, lęku i innych zaburzeń nastroju. EPA i DHA wpływają na przewodzenie impulsów nerwowych, działanie neuroprzekaźników i regulację stanu zapalnego w mózgu.

Ważne jest, aby pamiętać, że witaminy i minerały same w sobie nie są cudownym rozwiązaniem problemu z zaburzeniami nastroju. Stabilizacja nastroju jest kompleksowym procesem, który może wymagać wielu innych czynników, takich jak zdrowa dieta, aktywność fizyczna, odpowiedni sen i wsparcie psychologiczne. Jednak odpowiednie spożycie witamin i minerałów może stanowić ważny element w utrzymaniu zdrowia psychicznego i stabilizacji nastroju.

Jak radzić sobie z wahaniem nastroju?

Wahania nastroju są naturalną częścią życia i mogą występować u każdego z nas. Niezależnie od tego, czy jesteśmy czasami smutni, zestresowani, czy też po prostu mamy gorszy dzień, istnieją strategie i porady, które mogą pomóc nam radzić sobie z tymi wahaniami. Poniżej znajduje się lista zaleceń wspomagających radzenie sobie z wahaniami nastroju:

Pamiętaj, że każda osoba może mieć inne strategie radzenia sobie z wahaniem nastroju. Ważne jest, aby znaleźć te, które najlepiej odpowiadają Twoim potrzebom i stylowi życia. Jeśli wahania nastroju są intensywne, długotrwałe lub utrudniają codzienne funkcjonowanie, zawsze warto skonsultować się z profesjonalistą z zakresu zdrowia psychicznego, który może udzielić Ci indywidualnej pomocy i wsparcia.