Jelita - Twój drugi mózg
min. czytania
Na temat bakterii jelitowych i mikrobioty jelitowej wciąż pojawiają się nowe odkrycia naukowe. Szeroko zakrojone badania pokazują związek bakterii jelitowych nie tylko z naszych stanem psychicznych ale też z powstawaniem wielu chorób. Kluczowe zatem może okazać się diagnozowanie zaburzeń mikrobioty, tak zwanej dysbiozy jelitowej w kontekście profilaktyki zdrowotnej i chorób cywilizacyjnych natury psychicznej, takich jak depresja czy nerwica. O tym jak powiązane są jelita z układem nerwowym i dlaczego jelita nazywamy drugim mózgiem, odpowiadamy w dalszej części artykułu.
Spis treści
Czym są bakterie jelitowe?
Nasze jelita to skomplikowany ekosystem różnych bytujących tam mikroorganizmów, głównie bakterii i grzybów. Mikrobiota, inaczej bakterie jelitowe, tworzą unikalne środowisko fizjologiczne, które ma wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. W przewodzie pokarmowym człowieka egzystują miliony bakterii, które mają różne funkcje. W składzie mikroflory jelitowej znajduje się ponad 1000 gatunków bakterii. Dwa dominujące typy to Frimicutes, który stanowi około 38% oraz Bacteroidetes, którego jest nieco mniej – 27%. Występuje również typ Actinobacteria i Proteobacteria. W jelicie cienkim dominują szczepy z rodzaju Bacteroides, Lactobacillus, Streptococcus, Clostridium, Enterococcus, Veillonella, Enterobacteriaceae. Z kolei jelito gruba zasiedlają Fusobacterium, Peptostreptococcus, Bifidobacterium, Enterococcus, Bacteroides, Clostridium, Eubacterium, Ruminococcus, Streptococcus oraz Bacillus. Im dalej od żołądka, tym koncentracja mikrobiomu jest coraz większa. Ocenia się, że w końcowym odcinku jelita grubego zagęszczenie bakterii wynosi do 100 miliardów w 1 gramie treści jelitowej. Bakterie jelitowe stanowią od 1 do 3 kg masy ciała człowieka.
Funkcja mikrobiomu jelitowego
Podstawowym zadaniem mikrobioty jest zapobieganie infekcjom w ujęciu ogólnoustrojowym, poprzez hamowanie rozwoju bakterii chorobotwórczych oraz wpływ na układ immunologiczny. Bakterie jelitowe są ściśle powiązane z funkcjami odpornościowymi, regulują one odpowiedź immunologiczną a także produkcję cytokin prozapalnych. Oprócz tego flora bakteryjna jelit odpowiada za produkcję witamin: K, B12 czy kwasu foliowego. Konkretne bakterie uczestniczą w procesie trawienia pokarmu: rozkładzie białek, lipidów i węglowodanów złożonych, fermentacji błonnika i skrobi. Są też odpowiedzialne na produkcję białek endogennych, niezbędnych do budowy tkanek czy przeciwciał.
Kolejną, ważną funkcją mikrobiomu jest synteza neuroprzekaźników i neuromodulatorów, takich jak: kwas gamma-aminomasłowy (GABA), norepinefryna, czy serotonina, które regulujących pracę mózgu i mają wpływ na pracę układu nerwowego. W tym kontekście określa się jelita jako drugi mózg. Okazuje się, że stan mikrobiomu ma wpływ na kondycję mózgu, funkcje intelektualne oraz nastrój. Dlatego tak wiele mówi się o profilaktyce zdrowotnej naszego układu nerwowego poprzez spożywanie odpowiednich pokarmów i odżywianie naszego mikrobiomu. Dobre bakterie jelitowe będą wpływać korzystnie na mózg i jego pracę, natomiast zaburzenie flory bakteryjnej może pogorszyć nasze samopoczucie a nawet doprowadzić do depresji. Utrzymanie fizjologicznej naturalnej flory jelitowej jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Suplementy wpływające na skład mikrobioty jelitowej:
Czy jelita to nasz drugi czy pierwszy mózg?
Powiązania mikrobiomu jelitowego i układu nerwowego nie sposób zakwestionować. Oba organy, jelita oraz mózg są połączone nerwem błędnym, który jest najdłuższym z nerwów czaszkowych. Unerwia on niemal wszystkie narządy jamy brzusznej, określany jest jako regulator stanów motywacyjnych i emocjonalnych. Badania wykazały, że główną rolą nerwu błędnego jest komunikacji pomiędzy jelitami a ośrodkowym układem nerwowym (OUN) w obrębie procesów o charakterze emocjonalnym, motywacyjnym i napędowym. Między ośrodkowym układem nerwowym a mikrobiotą jelitową występuje dwukierunkowa komunikacja, wśród której wyróżnić można 3 szlaki:
– hormonalne,
– immunologiczne
– neuronalne
Badanie pokazały, że większość bodźców zewnętrznych przyjmują nasze jelita a nie, jak dotąd sądzono, nasz mózg. Skomplikowana wymiana informacji poprzez nerw błędny zachodzi w 90% w kierunku mózgu i tylko w 10% z powrotem do jelit. Zatem informacja o tym jak się czujemy powstaje w jelitach i jest wysyłana do mózgu, nie odwrotnie. To tłumaczy, dlaczego możemy czuć ucisk w żołądku bez wyraźnej przyczyny, zanim jeszcze ta informacja zostanie przetworzona do mózgu. Z tego powodu można by nawet uznać jelita za pierwszy mózg, czyli centrum przetwarzania naszych bodźców ze środowiska zewnętrznego.
Dysbioza jelit i jej konsekwencje w obrębie układu nerwowego
Zaburzenie mikrobiomu jest coraz częstszym problem zdrowotnym. Udowodniono też, że występuje u większości osób cierpiących na choroby przewlekłe. Jego główną przyczyną są nieprawidłowe nawyki żywieniowe: spożywanie przetworzonej żywności ubogiej w składniki odżywcze, nieprawidłowo zbalansowane posiłki pozbawione błonnika, spożywanie zbyt dużych posiłków i zbyt późno, a także stosowanie leków, takich jak antybiotyki.
Dysbioza jelitowa jest zaburzeniem składu mikroflory układu pokarmowego wywołanym przez rozrost chorobotwórczych mikroorganizmów. Dochodzi do nadmiernego rozrostu gatunków niepożądanych w mikrobiocie, w tym patogenów takich jak drożdżaki candida, bakterie gnilne coli czy pierwotniaki. Zaburzenia równowagi flory bakteryjnej jelit sprzyjają utracie integralności bariery jelitowej, co zwiększa prawdopodobieństwo wniknięcia toksyn i patogenów z jelit do krwioobiegu. Stamtąd mogą dostać się do układu nerwowego i zadziałać neurotoksycznie na nasz mózg. Badania przeprowadzone w Zakładzie Mikrobiologii Uniwersytetu Medycznego udowodniło, że toksyczne metabolity bakterii jelitowych obecnych przy dysbiozie jelit mogą przedostawać się do krwiobiegu i pokonywać barierę krew – mózg, a następnie uszkadzać neurony. Badacze z Japonii opublikowali przegląd systematyczny 150 badań klinicznych, który wskazał na powiązania między kompozycją jelitowej flory bakteryjnej i zaburzeniami ze spektrum autyzmu.
Bakterie jelitowe a kondycja intelektualna
Coraz więcej badań wskazuje na związki między jelitami, a zaburzeniami układu nerwowego. Naukowcom z Uniwersytetu Karoliny Północnej udało się udowodnić stopień w jakim mikrobiom jelitowy wpływa na kondycję mózgu. Badanie na ochotnikach pokazało, iż im bardziej różnorodne są bakterie jelitowe, tym lepsza kondycja intelektualna osoby. W badaniu wzięto pod uwagę dane uzyskane od blisko 600 osób w średnim wieku, które wzięły udział w projekcie badawczym Coronary Artery Risk Development in Young Adults. Okazało się, że istnieje korelacja między różnorodnością mikrobiomu a dobrą kondycją intelektualną badanej osoby. Stosowanie probiotykoterapii, szczególnie psychobiotyków, wykazało obiecujące efekty w kontekście łagodzenia przebiegu depresji czy stanów lękowych. Zaobserwowano, że podniesienie ilości bakterii cechujących się działaniem psychobiotycznym skutkuje zauważalną poprawą funkcjonowania osi mózgowo jelitowej i samego układu nerwowego. Oprócz stosowania probiotyków niezwykle ważna jest odpowiednia dieta bogata w błonnik, kiszonki, warzywa i owoce.
Zobacz także
Źródła
https://www.umw.edu.pl/pl/aktualnosci/jak-metabolity-jelitowe-uszkadzaja-neurony
https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2788843
Facebook
Instagram
Dodaj komentarz